मृत्यू हा बहुतेक लोकांसाठी जीवनाचा सर्वांत प्रगल्भ आणि गूढ पैलू आहे. कारण लोकांनी कोणत्याही गोष्टी ऐकल्या तरीही त्यांना ते काय आहे हे उमजत नाही. विज्ञान आणि तत्त्वज्ञानही मृत्यू काय आहे, हे उलगडू शकले नाहीत.
आध्यात्मिक प्रक्रिया ही मृत्यूबद्दल नाही; तुम्ही अशा गोष्टीच्या शोधात असता ज्या मृत्यूहूनही खोल आहेत. मृत्यूही सांसारिक गोष्ट आहे, त्याबद्दल प्रगल्भ किंवा गूढ असे काहीही नाही. ही लोकांबरोबर कायम घडत आलेली गोष्ट आहे.
मृत्यू प्रगल्भ आणि गूढ वाटतो कारण तुमची स्मरणशक्ती कमी पडते. तुमची स्मरणशक्ती अशी असेल की दररोज सकाळी उठल्यावर तुम्हाला मागील दिवस आठवत नाही, तुम्हाला आठवत नाही की तुम्ही खरोखर झोपी गेला होता, तुम्हाला फक्त एवढेच माहिती आहे की तुम्ही जागे झाले आहात.
मग दररोज, असे वाटेल की तुम्ही जादूई दुनियेत आहात आणि हे सर्वांत रहस्यमय असेल. काही तासांची झोप ही तुमच्या जीवनातील सर्वांत रहस्यमय आणि सखोल पैलू ठरली असती. कारण तुम्हाला आठवत नसेल की तुम्ही खरोखर झोपलात आणि मग जागे झालात. मृत्यूचे गूढ यामुळेच आहे.
आपण असे म्हणतो ‘शिव हा विनाशक आहे’, आपण असे म्हणत नसतो की तो मृत्यू आहे. त्याला मृत्यूमध्ये काहीही रस नाही. त्याच्यासाठी जन्म घेणे आणि मृत्यू पावणे या फारच सांसारिक गोष्टी आहेत, जीवनाचा खूपच वरवरचा पैलू. तो त्याच्या अंगावर स्मशानातील राख लावून घेतो याचे एक कारण म्हणजे त्याला दाखवायचे आहे की, त्याला मृत्यूचा तिटकारा आहे. तो त्याच्याकडे गूढ म्हणून बघत नाही.
आध्यात्मिक साधना ही मृत्यूबद्दल नाही. ही मृत्यूच्या मुळापासून, म्हणजेच जन्मापासून, मुक्त होण्याबद्दल आहे. जन्मापासून मुक्त होणे म्हणजेच साहजिकच मृत्यूपासून मुक्त होणे.
जन्म आणि मृत्यू हा केवळ कुंभाराचा व्यवसाय आहे. पृथ्वीचा तुकडा उचलणे, त्याला मानवी आकार देणे आणि तो चालवणे आणि बोलवणे. काही काळानंतर कठपुतळीत बदलणारा हा कुंभाराचा व्यवसाय हा एक साधा खेळ आहे. प्रेक्षकांच्या दृष्टिकोनातून नाटक जाणून घेणे ही एक गोष्ट असते. स्टेजच्या मागून नाटक जाणून घेणे पूर्णपणे भिन्न आहे. एकदा तुम्ही बॅकस्टेजवरून नाटक पहायला सुरुवात केली की काही वेळाने तुम्हाला ते नकोसे होते.
तुम्ही कदाचित त्यातील यांत्रिकीचा आनंद घ्याल परंतु तुम्हाला त्यातील कथेत काही उत्साह वाटणार नाही. कारण हे सर्व कसे एकत्र केले जाते हे तुम्हाला माहीत असते. केवळ ज्यांच्याकडे अल्पकालीन स्मृती आहे. दररोज ते एकाच नाटकात येऊन बसतात परंतु मागील दिवसाची आठवण त्यांनी विसरली आहे. त्यांच्यासाठी ते खूप रोमांचक आणि आव्हानात्मक आहे.
आध्यात्मिक प्रक्रिया ही जीवन मरणाबद्दल नाही. शरीरासाठी जीवन आणि मृत्यू आहे. आध्यात्मिक प्रक्रिया ही तुमच्याबद्दल आहे, जे की जीवन नाही आणि मृत्यूही नाही.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.