डॉ. विद्याधर बापटअपराधगंड किंवा guilt याबाबत क्षमाचं उदाहरण आपण गेल्या लेखात बघितलं. अपराधगंडाची काही कारणंही आपण बघितली. क्षमाला बऱ्याच गोष्टींच भान येणं आवश्यक होतं..१. जन्म आणि मृत्यू या दोन नैसर्गिक घटना प्रत्येकाच्या आयुष्यात अटळ आहेत. मृत्यू हा एक निसर्गचक्राचा अपरिहार्य भाग आहे. तसा तो स्वीकारायला हवा. कोणाचा मृत्यू कधी आणि कसा होईल याबद्दल माणसाला पूर्ण ज्ञान नाही. तो शांतपणे स्वीकारणं आवश्यक आहे. इतक्या लहान वयात असं कसं झालं? माझ्याच वाट्याला हे दु:ख का?, या प्रश्नांची उत्तरं शोधण्यापूर्वी घडलेल्या घटनेला ‘unconditional acceptance’ द्यायला हवा आणि आयुष्य पुढं जायला हवं. हेच निसर्गचक्राला अपेक्षित आहे. दु:ख होणं स्वाभाविक आहे; पण त्यातून लवकर बाहेर पडून नव्यानं उभं राहणं हेही स्वाभविक असायला हवं. निसर्गचक्र आणि त्यामागची कल्पना स्वीकारली, की अवघड असलं तरी हे शक्य आहे. मानवी नियंत्रणाच्या बाहेरील घटना लवकर स्वीकारायला हव्यात..२. तिच्या वाढदिवसाला त्यानं यावं असं तिला वाटणं हे दोघांमधील प्रेमापोटीच होतं. त्यात गैर काही नव्हतं. तिला असं वाटणं, त्यासाठी तिनं आग्रह धरणं, त्यानंही तिच्या इच्छेला मान देऊन पहाटे यायला निघणं या सगळ्याचा अर्थ, ती आदित्यच्या मृत्यूला कारणीभूत आहे असा होत नाही. यापूर्वीही आदित्य अनेकदा पहाटे निघून आलेला होता. तो चांगला ड्रायव्हर होता. अपघात घडण्याला रस्त्याची स्थिती, समोरच्याची चूक अशा अनेक घटना कारणीभूत असू शकतात.३. अपघातानंतर आदित्यला लोकांनी जवळच्या हॉस्पिटलमध्ये नेलं. याचं कारण त्याला तातडीची मदत मिळणं गरजेचं होतं. पुण्याला मोठ्या हॉस्पिटलमध्ये आणणं त्या परिस्थितीत आणखी वेळ घालवण्यासारखं होतं. त्यानं मृत्यू टळला असता असंही नाही. त्या क्षणी तेथील लोकांनी जे सुचलं ते तातडीनं केलं. त्यामुळे आपण आदित्यला पुण्याला आणायला सांगितलं नाही हा क्षमाला guilt वाटायचं कारण नाही..४. स्वत:च्या आयुष्यासाठी तिनं या स्थितीतून लवकर बाहेर पडायला हवं आणि मुलीसमोर एका धीरोदात्त आईचं उदाहरण उभं करायला हवं. मुलीला आत्ता हे समजणार नाही; पण पुढे मोठेपणी नक्की उमजेल. ५. सावरण्यासाठी तिनं तत्त्वज्ञानाचा किंवा श्रद्धेचा आधार जरूर घ्यावा; परंतु कुठल्याही अंध:श्रद्धेच्या आहारी जाऊ नये.या सगळ्या सर्वसामान्य मुद्द्यांबरोबरच क्षमाच्या व्यक्तिमत्त्वातील दोष, मेंटल मेकअप, weakness, obsessive विचारसरणी, आनुवंशिकता आणि मेंदूतील रासायनिक असंतुलन वगैरे मुद्देही कारणीभूत होते. त्यामुळेच तिचं guilt फीलिंग जाणं, नैराश्यातून सावरणं यासाठी तज्ज्ञांची मदत आवश्यक ठरली..आरोग्य विभागाकडून २१ पर्यंत अतिसार पंधरवडा.क्षमा आता छान आहे. पुन्हा कामावर जायला लागली आहे. योग्य औषधोपचार, माइंडफुलनेस, स्वस्थतेची तंत्रं, थेरपीज, समुपदेशन इत्यादीच्या मदतीनं ती सावरली आहे. तिनं वास्तव स्वीकारलं आहे. निसर्गचक्र आणि जीवनचक्र यांचं भान तिला आलंय. आदित्यच्या आठवणी येतातच; पण ते स्वाभाविकच आहे. तोही निसर्गचक्राचा, जीवनचक्राचाच एक भाग नाही का?.सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
डॉ. विद्याधर बापटअपराधगंड किंवा guilt याबाबत क्षमाचं उदाहरण आपण गेल्या लेखात बघितलं. अपराधगंडाची काही कारणंही आपण बघितली. क्षमाला बऱ्याच गोष्टींच भान येणं आवश्यक होतं..१. जन्म आणि मृत्यू या दोन नैसर्गिक घटना प्रत्येकाच्या आयुष्यात अटळ आहेत. मृत्यू हा एक निसर्गचक्राचा अपरिहार्य भाग आहे. तसा तो स्वीकारायला हवा. कोणाचा मृत्यू कधी आणि कसा होईल याबद्दल माणसाला पूर्ण ज्ञान नाही. तो शांतपणे स्वीकारणं आवश्यक आहे. इतक्या लहान वयात असं कसं झालं? माझ्याच वाट्याला हे दु:ख का?, या प्रश्नांची उत्तरं शोधण्यापूर्वी घडलेल्या घटनेला ‘unconditional acceptance’ द्यायला हवा आणि आयुष्य पुढं जायला हवं. हेच निसर्गचक्राला अपेक्षित आहे. दु:ख होणं स्वाभाविक आहे; पण त्यातून लवकर बाहेर पडून नव्यानं उभं राहणं हेही स्वाभविक असायला हवं. निसर्गचक्र आणि त्यामागची कल्पना स्वीकारली, की अवघड असलं तरी हे शक्य आहे. मानवी नियंत्रणाच्या बाहेरील घटना लवकर स्वीकारायला हव्यात..२. तिच्या वाढदिवसाला त्यानं यावं असं तिला वाटणं हे दोघांमधील प्रेमापोटीच होतं. त्यात गैर काही नव्हतं. तिला असं वाटणं, त्यासाठी तिनं आग्रह धरणं, त्यानंही तिच्या इच्छेला मान देऊन पहाटे यायला निघणं या सगळ्याचा अर्थ, ती आदित्यच्या मृत्यूला कारणीभूत आहे असा होत नाही. यापूर्वीही आदित्य अनेकदा पहाटे निघून आलेला होता. तो चांगला ड्रायव्हर होता. अपघात घडण्याला रस्त्याची स्थिती, समोरच्याची चूक अशा अनेक घटना कारणीभूत असू शकतात.३. अपघातानंतर आदित्यला लोकांनी जवळच्या हॉस्पिटलमध्ये नेलं. याचं कारण त्याला तातडीची मदत मिळणं गरजेचं होतं. पुण्याला मोठ्या हॉस्पिटलमध्ये आणणं त्या परिस्थितीत आणखी वेळ घालवण्यासारखं होतं. त्यानं मृत्यू टळला असता असंही नाही. त्या क्षणी तेथील लोकांनी जे सुचलं ते तातडीनं केलं. त्यामुळे आपण आदित्यला पुण्याला आणायला सांगितलं नाही हा क्षमाला guilt वाटायचं कारण नाही..४. स्वत:च्या आयुष्यासाठी तिनं या स्थितीतून लवकर बाहेर पडायला हवं आणि मुलीसमोर एका धीरोदात्त आईचं उदाहरण उभं करायला हवं. मुलीला आत्ता हे समजणार नाही; पण पुढे मोठेपणी नक्की उमजेल. ५. सावरण्यासाठी तिनं तत्त्वज्ञानाचा किंवा श्रद्धेचा आधार जरूर घ्यावा; परंतु कुठल्याही अंध:श्रद्धेच्या आहारी जाऊ नये.या सगळ्या सर्वसामान्य मुद्द्यांबरोबरच क्षमाच्या व्यक्तिमत्त्वातील दोष, मेंटल मेकअप, weakness, obsessive विचारसरणी, आनुवंशिकता आणि मेंदूतील रासायनिक असंतुलन वगैरे मुद्देही कारणीभूत होते. त्यामुळेच तिचं guilt फीलिंग जाणं, नैराश्यातून सावरणं यासाठी तज्ज्ञांची मदत आवश्यक ठरली..आरोग्य विभागाकडून २१ पर्यंत अतिसार पंधरवडा.क्षमा आता छान आहे. पुन्हा कामावर जायला लागली आहे. योग्य औषधोपचार, माइंडफुलनेस, स्वस्थतेची तंत्रं, थेरपीज, समुपदेशन इत्यादीच्या मदतीनं ती सावरली आहे. तिनं वास्तव स्वीकारलं आहे. निसर्गचक्र आणि जीवनचक्र यांचं भान तिला आलंय. आदित्यच्या आठवणी येतातच; पण ते स्वाभाविकच आहे. तोही निसर्गचक्राचा, जीवनचक्राचाच एक भाग नाही का?.सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
