Benefits of Exercise: हेल्थ वेल्थ - व्यायाम न केल्यास काय होईल?

- विकास सिंह, संस्थापक, फिटपेज ॲप

वाचन, स्क्रीन-टाइम, व्हिडीओ गेम्स, ड्रायव्हिंग, टीव्ही पाहणे इत्यादीसारख्या खूप कमी उर्जेची आवश्यकता असलेल्या गोष्टींमध्ये दीर्घकाळ घालवण्यामुळे शरीराची फार कमी हालचाल होते.

तुमच्या दिनचर्येत जास्त काळ शारीरिकदृष्ट्या निष्क्रिय राहणे समाविष्ट असते, तेव्हा तुमच्या वृद्धत्वाची प्रक्रिया वेगवान होते.

सतत बैठे काम करून आपण आपल्या शरीराच्या आवश्यक अवयवांची नैसर्गिकरीत्या काम करण्याची क्षमता कमी करतो आणि आपल्याला जगण्यासाठी आवश्यक असलेल्या प्रक्रियांमध्ये अडथळे आणता.

ऑक्सिजन हे जीवन आहे आणि फुफ्फुसे जीवनाच्या या घटकाला शरीरात ठेवतात, तर हृदय वेटलिफ्टिंगचे काम करते. हृदय रक्ताला संपूर्ण शरीरात पोचवण्याचे काम करते, जे शरीराच्या सर्व भागांमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेते.

शरीराची कमीत कमी हालचाल करून तुम्ही तुमचे हृदय कमी कार्यक्षम बनवता- ज्याने तुमच्या आरोग्याची एकूण गुणवत्ता कमी होते.

ह्रदय क्रियाशीलतेने भरभराटीस येते, परंतु जेव्हा कमी क्रियाकलाप होतो तेव्हा हृदयाचे काही भाग कडक होऊ लागतात. हृदयाला तुमचे स्नायू समजा, तुम्ही त्यांना जितके अधिक प्रशिक्षित कराल तितके ते मजबूत होतील.

हृदय शरीरात अपर्याप्त प्रमाणात रक्त पंप करते, ज्यामुळे स्नायू ऑक्सिजनपासून वंचित राहतात- परिणामी त्यांना लवकर थकवा येतो. खराब रक्तप्रवाहामुळे हृदयावरील दाब वाढतो, ज्यामुळे हृदयाच्या ४ चेंबरपैकी एक - डावा वेंट्रिक्युलर - कडक होतो.

डाव्या वेंट्रिकुलरच्या या कडकपणामुळे, हृदयाचा पंपिंग रेट वाढतो, ज्यामुळे तुमचा रेस्टिंग हार्ट रेट वाढतो. याचा सरळ अर्थ असा, की तुम्ही निष्क्रिय असतानाही तुमचे हृदय तुमच्या शरीराला गरजेचा रक्तरपुरवठा करण्यासाठी धडपडत आहे.

हृदयातून संपूर्ण शरीरात जाणाऱ्या रक्तवाहिन्या, ज्यांच्यामध्ये रक्तप्रवाहानुसार स्वतःला ताणण्याची आणि जुळवून घेण्याची क्षमता असते, त्या देखील कठीण होतात, आणि त्यांची विस्तारण्याची क्षमता कमी होते.

शारीरिक हालचालींचा अभाव आणि गतिहीन वर्तनामुळे, शरीराला अधिक रक्तवाहिन्या मोठ्या करण्याची गरज भासत नाही, परिणामी स्नायूंना होणारा ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वांचा पुरवठा रोखला जातो.

आपल्या शरीरात दोन प्रकारचे स्नायूतंतू आहेत- जे त्यांच्या ऊर्जा वापराद्वारे वर्गीकृत केले जाऊ शकतात. अशी कल्पना करा, की तुम्ही पेटी उचलत आहात, तुम्हाला उचलण्यात मदत करणारे पहिले स्नायू स्लो-ट्विच स्नायू आहेत, ज्यांना ऑक्सिजनपासून ऊर्जा मिळते.

आता, जर तुम्हाला पेटी जरा जड वाटत असेल आणि तुम्ही तो उचलण्याचा प्रयत्न करत राहिल्यास, उर्जेसाठी ग्लुकोज वापरणारे फास्ट ट्विच स्नायू तुमच्या मदतीला येतात. स्नायूंमधील हा समन्वय तुम्हाला कमी ते उच्च तीव्रतेकडे (किंवा अन्यथा जड बॉक्स उचलण्याची) परवानगी देतो.

तुमच्या शरीराची हालचाल कमी होते, तसतसे शरीर असंतुलनाचे समर्थन करू लागते आणि ऑक्सिजनची गरज असलेल्या स्लो-ट्विच स्नायूंचा वापर सोडून, ​​ग्लायकोलिसिसवर अवलंबून असलेल्या फास्ट-ट्विच फायबर्सची भरती करू लागते.

दीर्घकाळापर्यंत निष्क्रियतादेखील पेशींमधील माइटोकॉन्ड्रियल संख्या कमी करू शकते, ज्यामुळे ऊर्जा उत्पादन कमी होते. व्यायामाच्या अभावामुळे नंतर सांध्यामध्ये कडकपणा निर्माण करू शकतो.

गतिहीन वर्तन हाडांचे पुनरुत्पादन (किंवा हाडांच्या ऊतींचा नाश) आणि निर्मिती दरम्यान संतुलन बिघडवते, ज्यामुळे हाडांच्या खनिज सामग्रीमध्ये घट होते. यामुळे ऑस्टिओपोरोसिस आणि संधिवात सारखे आजार होतात.

हृदयाला समस्येच्या मध्यभागी आणू

स्नायूंना पुरेशा प्रमाणात रक्त ढकलण्यात हृदय असमर्थ ठरल्याने स्नायूंना पुरेशा प्रमाणात ऑक्सिजन मिळत नाही आणि त्यामुळे लवकर थकवा जाणवतो. यामुळे दोन मजले पायऱ्या चढणे यासारखे सोपे कामदेखील कंटाळवाणे ठरू शकते किंवा आठवडाभराचे किराणा सामान घरी नेणे कठीण होऊ शकते.

येथे विशिष्ट प्रमाणात उर्जेची आवश्यकता आहे- जी तुम्ही दिवसभर घेत असलेला आहार तुमच्या दिवसभरासाठी आणि तुम्ही झोपताना किंवा विश्रांती घेत असताना पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतो. हा तुमचा एकूण ऊर्जा खर्च (TEE) आहे.

गतिहीन वर्तनामुळे काय होते तर तुम्ही आवश्यकतेपेक्षा जास्त कॅलरी किंवा ऊर्जा वापरता आणि जेव्हा तुमचा एकूण ऊर्जेचा वापर TEE पेक्षा जास्त होतो तेव्हा तुमचे शरीर या अतिरिक्त कॅलरीज चरबी म्हणून साठवू लागते.

बसून राहिल्याने तुमचा अतिरिक्त प्रमाणात वजन वाढण्याचा धोका वाढतो आणि तुम्हाला लठ्ठपणा-संबंधित आजारांचा सामना करावा लागतो, ज्यामुळे तुमचे आतडे काही खाद्यपदार्थांवर, विशेषत: कार्बोहायड्रेट्सवर प्रक्रिया कशी करतात त्यावर परिणाम होऊ शकतो.

अतिरीक्त चरबी तुमच्या व्हिसेरल अवयवांना (तुमचे हृदय, मूत्रपिंड, यकृत इ.) झाकण्यास सुरुवात करतात आणि त्यांच्या सामान्य कार्यामध्ये अडथळा आणतात.

लवकरच तुमच्या पोटाभोवती चरबी जमा होण्यास सुरुवात होते, ज्यामुळे ग्लुकोज चयापचय बिघडते, ग्लुकोज-इन्सुलिनची पातळीत बिघाड होतो. यामुळे तुम्हाला हृदयाच्या विविध आजारांचा आणि टाइप-२ मधुमेहाचा धोका संभवतो.

बैठ्या जीवनशैलीचा नकारात्मक प्रभाव मानसिक आरोग्य बिघडण्यास कारणीभूत ठरतो; चिंता, नैराश्य आणि सतत उदास वाटणे यांचा जवळचा संबंध आहे.

शारीरिक हालचालींच्या कमतरतेमुळे एंडोथेलियल फंक्शन बिघडते (जे ऊतींची वाढ आणि दुरुस्ती करण्यास मदत करते, त्यांना स्थिर रक्तपुरवठा सुनिश्चित करते) आणि उच्च रक्तदाब विकसित होण्याचा धोका वाढतो. हे तणावाचे स्रोत बनते, ज्यामुळे झोप कमी होणे आणि झोपेचे चक्र बिघडवण्यास हातभार लागतो.

मी तुम्हाला व्यायाम न करण्याच्या नकारात्मक गोष्टी सांगण्याचा उद्देश हा आहे, की तुमचे शरीर पलंगावर केवळ बसण्यासाठी नाही तर हालचाल करण्यासाठी बनलेले आहे. तर, चला, उठा त्या शूजना लेस लावा आणि दारातून बाहेर पडा.