फोटोग्राफी

उत्सव संक्रांतीचा! देशात विशिष्ट 15 पदार्थांनी साजरी केली जाते संक्रांत

देशातील विविध राज्यांमध्ये हे 15 खास पदार्थ बनवले जातात
makar sankranti 15 special dishes being prepared all over india
makar sankranti 15 special dishes being prepared all over indiaesakal
सकाळ वृत्तसेवा
Updated on: 

मकर संक्रांतीचा (Makar Sankranti) सण केवळ भारतातच (India) नाही तर नेपाळ (Nepal), बांगलादेश (Bangladesh) आणि श्रीलंका (Sri Lanka) येथेही साजरा केला जातो. या सणाचे वैशिष्ट्य म्हणजे हा आपल्या देशातील एकमेव असा सण आहे जो देशातील प्रत्येक राज्यात थाटामाटात पण वेगवेगळ्या नावांनी साजरा केला जातो. संक्रांतीला पंजाबमध्ये लोहरी, आसाममध्ये भोगली बिहू, आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडूमध्ये पोंगल आणि गुजरातमध्ये उत्तरायण म्हणून ओळखले जाते. आता नाव वेगळे आहे. त्यामुळे साहजिकच या दिवशी बनवलेला खास पदार्थही वेगळा असेल. देशातील विविध 15 राज्यांमध्ये संक्रांतीच्या दिवशी काय काय विशेष बनवले जाते ते पाहूयात.

पुरण पोळी, महाराष्ट्र : महाराष्ट्रात (Maharashtra) मकर संक्रांतीच्या दिवशी पुरणपोळी (Puranpoli) जेवण म्हणून बनवण्याची परंपरा आहे. पुरण हे चणा डाळ आणि गुळाच्या मिश्रणापासून तयार केलेले मिश्रण आहे, ज्यामध्ये पीठ भरले जाते आणि पोळी बनविली जाते आणि नंतर ती तुपासह खायला दिली जाते.
पुरण पोळी, महाराष्ट्र : महाराष्ट्रात (Maharashtra) मकर संक्रांतीच्या दिवशी पुरणपोळी (Puranpoli) जेवण म्हणून बनवण्याची परंपरा आहे. पुरण हे चणा डाळ आणि गुळाच्या मिश्रणापासून तयार केलेले मिश्रण आहे, ज्यामध्ये पीठ भरले जाते आणि पोळी बनविली जाते आणि नंतर ती तुपासह खायला दिली जाते.esakal
तिळवा, बिहार-झारखंड: तिळवा किंवा तिळाचे लाडू ही देखील बिहार-झारखंडची खासियत आहे. गजकांप्रमाणेच भाजलेले पांढरे किंवा काळे तीळ आणि गूळ यांचे मिश्रण करूनही ते तयार केले जाते. नंतर त्याचं लाडूच्या आकारात बनवलं जातात.
तिळवा, बिहार-झारखंड: तिळवा किंवा तिळाचे लाडू ही देखील बिहार-झारखंडची खासियत आहे. गजकांप्रमाणेच भाजलेले पांढरे किंवा काळे तीळ आणि गूळ यांचे मिश्रण करूनही ते तयार केले जाते. नंतर त्याचं लाडूच्या आकारात बनवलं जातात.esakal
उसाच्या रसाची खीर, पंजाब: उसाच्या रसाची खीर पंजाबमध्ये (Punjab) मकर संक्रांतीच्या निमित्ताने बनवली जाते. हे भाजलेल्या सुक्या मेव्यांसोबत दिले जाते ज्यामुळे त्याची चव आणखी वाढते.
उसाच्या रसाची खीर, पंजाब: उसाच्या रसाची खीर पंजाबमध्ये (Punjab) मकर संक्रांतीच्या निमित्ताने बनवली जाते. हे भाजलेल्या सुक्या मेव्यांसोबत दिले जाते ज्यामुळे त्याची चव आणखी वाढते.esakal
हलवा: सण असेल आणि तोंड गोड करण्यासाठी खीर केली नाही तर हे कसे होईल. त्यामुळे संक्रांतीच्या दिवशी गाजराचा हलवा, बदामाचा हलवा, रव्याचा हलवा किंवा पिठाची खीर बनवण्याची परंपरा आहे. हलव्यामध्ये दूध आणि साखरेशिवाय भरपूर ड्रायफ्रूट्सही टाकले जातात, त्यामुळे त्याची चव अनेक पटींनी वाढते.
हलवा: सण असेल आणि तोंड गोड करण्यासाठी खीर केली नाही तर हे कसे होईल. त्यामुळे संक्रांतीच्या दिवशी गाजराचा हलवा, बदामाचा हलवा, रव्याचा हलवा किंवा पिठाची खीर बनवण्याची परंपरा आहे. हलव्यामध्ये दूध आणि साखरेशिवाय भरपूर ड्रायफ्रूट्सही टाकले जातात, त्यामुळे त्याची चव अनेक पटींनी वाढते.esakal
मुरुक्कू, तामिळनाडू तामिळनाडूमध्ये (Tamil Nadu)संक्रांती हा पोंगल म्हणून साजरा केला जातो आणि या दिवशी मुरक्कू खाण्याची परंपरा आहे. उडीदाची डाळ, मैदा, तीळ एकत्र करून पीठात मिक्स करून स्पाइरल बनवून हे तळलेले असतात. हे कुरकुरीत नमकीन जेवणात खूप चविष्ट आहे.
मुरुक्कू, तामिळनाडू तामिळनाडूमध्ये (Tamil Nadu)संक्रांती हा पोंगल म्हणून साजरा केला जातो आणि या दिवशी मुरक्कू खाण्याची परंपरा आहे. उडीदाची डाळ, मैदा, तीळ एकत्र करून पीठात मिक्स करून स्पाइरल बनवून हे तळलेले असतात. हे कुरकुरीत नमकीन जेवणात खूप चविष्ट आहे.esakal
फेनी, राजस्थान: हे देखील एक पारंपारिक गोड पदार्थ आहे जे राजस्थानमध्ये (Rajasthan) संक्रांतीच्या दिवशी बनवला जातो. तांदूळ बारीक करून दुधात खीर सारखे शिजवले जाते आणि नंतर साखर आणि ड्रायफ्रुट्समध्ये चांगले मिसळले जाते आणि डेझर्ट म्हणून सर्व्ह केले जाते.
फेनी, राजस्थान: हे देखील एक पारंपारिक गोड पदार्थ आहे जे राजस्थानमध्ये (Rajasthan) संक्रांतीच्या दिवशी बनवला जातो. तांदूळ बारीक करून दुधात खीर सारखे शिजवले जाते आणि नंतर साखर आणि ड्रायफ्रुट्समध्ये चांगले मिसळले जाते आणि डेझर्ट म्हणून सर्व्ह केले जाते.esakal
खिचडी, उत्तर प्रदेश आणि उर्वरित भारत: तांदूळ आणि उडीद डाळ यापासून बनवलेली खिचडी देशाच्या अनेक भागांमध्ये मकर संक्रांतीच्या दिवशी तयार केली जात असली तरी विशेषतः उत्तर प्रदेश (Uttar Pradesh)आणि बिहारच्या काही भागात ती खास बनवली जाते. कारण या राज्यांमध्ये संक्रांतीचा सण खिचडी म्हणून साजरा केला जातो. अनेक ठिकाणी मसूर आणि तांदळाबरोबरच कोबी, मटार या हंगामी भाज्याही खिचडीमध्ये घातल्या जातात.
खिचडी, उत्तर प्रदेश आणि उर्वरित भारत: तांदूळ आणि उडीद डाळ यापासून बनवलेली खिचडी देशाच्या अनेक भागांमध्ये मकर संक्रांतीच्या दिवशी तयार केली जात असली तरी विशेषतः उत्तर प्रदेश (Uttar Pradesh)आणि बिहारच्या काही भागात ती खास बनवली जाते. कारण या राज्यांमध्ये संक्रांतीचा सण खिचडी म्हणून साजरा केला जातो. अनेक ठिकाणी मसूर आणि तांदळाबरोबरच कोबी, मटार या हंगामी भाज्याही खिचडीमध्ये घातल्या जातात.esakal
मकरा चावला, ओडिशा: संक्रांतीच्या दिवशी ओडिशातील (Odisha)लोक मकराचा चौला बनवतात. ते बनवण्यासाठी तांदळाचे पीठ बारीक करून त्यात नारळ मिसळा. नंतर त्यात दूध, उसाचे छोटे तुकडे, पिकलेली केळी, साखर, पांढरी मिरी पावडर, पनीर, किसलेले आले आणि डाळिंबही टाकले जाते. संक्रांतीच्या दिवशी प्रसाद म्हणून मकर चौला बनवला जातो आणि नंतर नैवेद्य दाखवून सर्वांना वाटला जातो.
मकरा चावला, ओडिशा: संक्रांतीच्या दिवशी ओडिशातील (Odisha)लोक मकराचा चौला बनवतात. ते बनवण्यासाठी तांदळाचे पीठ बारीक करून त्यात नारळ मिसळा. नंतर त्यात दूध, उसाचे छोटे तुकडे, पिकलेली केळी, साखर, पांढरी मिरी पावडर, पनीर, किसलेले आले आणि डाळिंबही टाकले जाते. संक्रांतीच्या दिवशी प्रसाद म्हणून मकर चौला बनवला जातो आणि नंतर नैवेद्य दाखवून सर्वांना वाटला जातो.esakal
उंधीयु, गुजरात: ही डिश गुजरातची (Gujarat)खासियत आहे आणि हिवाळ्याच्या दिवसात बनवली जाते. हे खास मकर संक्रांतीच्या शुभ मुहूर्तावर बनवले जाते. उंधीयुमध्ये, सुडती पापडी, रताळ, बांग, कच्ची केळी इत्यादी हंगामी भाज्या एका भांड्यात भाजीप्रमाणे शिजवल्या जातात आणि नंतर पुरी किंवा बाजरीच्या भाकरीबरोबर खायला दिल्या जातात.
उंधीयु, गुजरात: ही डिश गुजरातची (Gujarat)खासियत आहे आणि हिवाळ्याच्या दिवसात बनवली जाते. हे खास मकर संक्रांतीच्या शुभ मुहूर्तावर बनवले जाते. उंधीयुमध्ये, सुडती पापडी, रताळ, बांग, कच्ची केळी इत्यादी हंगामी भाज्या एका भांड्यात भाजीप्रमाणे शिजवल्या जातात आणि नंतर पुरी किंवा बाजरीच्या भाकरीबरोबर खायला दिल्या जातात. esakal
अप्पलू, आंध्र प्रदेश- तेलंगणा: हा एक दक्षिण भारतीय पदार्थ आहे जो आंध्र प्रदेश (Andhra Pradesh)आणि तेलंगणामध्ये संक्रांतीच्या दिवशी तयार केला जातो. हा एक गोड पदार्थ आहे जे गव्हाचे पीठ, तांदळाचे पीठ आणि गूळ मिसळून तयार केले जाते आणि नंतर तेलात तळून कुरकुरीत गोड पदार्थ बनवला जातो. देवाला नैवेद्य दाखवल्यावरच त्याचे सेवन केले जाते.
अप्पलू, आंध्र प्रदेश- तेलंगणा: हा एक दक्षिण भारतीय पदार्थ आहे जो आंध्र प्रदेश (Andhra Pradesh)आणि तेलंगणामध्ये संक्रांतीच्या दिवशी तयार केला जातो. हा एक गोड पदार्थ आहे जे गव्हाचे पीठ, तांदळाचे पीठ आणि गूळ मिसळून तयार केले जाते आणि नंतर तेलात तळून कुरकुरीत गोड पदार्थ बनवला जातो. देवाला नैवेद्य दाखवल्यावरच त्याचे सेवन केले जाते. esakal
दही चुडा, बिहार: बिहार-झारखंडमधील (Bihar)लोक संक्रांतीच्या दिवशी दही आणि चुडा खातात. देशाच्या अनेक भागात चुडाला चिवडा किंवा पोहा असेही म्हणतात. ते दही, साखर किंवा गूळ मिसळून तयार केले जाते.
दही चुडा, बिहार: बिहार-झारखंडमधील (Bihar)लोक संक्रांतीच्या दिवशी दही आणि चुडा खातात. देशाच्या अनेक भागात चुडाला चिवडा किंवा पोहा असेही म्हणतात. ते दही, साखर किंवा गूळ मिसळून तयार केले जाते.esakal
गजक, मध्य प्रदेश: तिळापासून बनवलेल्या गजकाची (Gajak) सुरुवात मध्य प्रदेशातील (Madhya Pradesh) मुरैना येथून झाली. संक्रांतीनिमित्त उत्तर भारतासह देशाच्या अनेक भागात गजक तयार करून खाल्ले जातात. पण मध्य प्रदेशातील गजकाचे प्रकरण वेगळे आहे. तीळ भाजून त्यात तूप, साखर किंवा गूळ, पाणी आणि ड्रायफ्रुट्स टाकून ते तयार केले जाते.
गजक, मध्य प्रदेश: तिळापासून बनवलेल्या गजकाची (Gajak) सुरुवात मध्य प्रदेशातील (Madhya Pradesh) मुरैना येथून झाली. संक्रांतीनिमित्त उत्तर भारतासह देशाच्या अनेक भागात गजक तयार करून खाल्ले जातात. पण मध्य प्रदेशातील गजकाचे प्रकरण वेगळे आहे. तीळ भाजून त्यात तूप, साखर किंवा गूळ, पाणी आणि ड्रायफ्रुट्स टाकून ते तयार केले जाते.esakal
खंडोह, आसाम: आसाममध्ये (Assam), संक्रांती बिहू म्हणून साजरी केली जाते आणि या दिवशी बनवल्या जाणार्‍या विशेष पदार्थाचे नाव खंडोह आहे. भात तळून, दही, गूळ, दूध आणि इतर अनेक गोष्टी घालून ते तयार केले जाते आणि संक्रांतीच्या दिवशी सकाळी लवकर नाश्ता म्हणून खाल्ले जाते.
खंडोह, आसाम: आसाममध्ये (Assam), संक्रांती बिहू म्हणून साजरी केली जाते आणि या दिवशी बनवल्या जाणार्‍या विशेष पदार्थाचे नाव खंडोह आहे. भात तळून, दही, गूळ, दूध आणि इतर अनेक गोष्टी घालून ते तयार केले जाते आणि संक्रांतीच्या दिवशी सकाळी लवकर नाश्ता म्हणून खाल्ले जाते.esakal
पीठे आणि पायेश पुली, बंगाल: ही एक पारंपारिक बंगाली रेसिपी आहे जी संक्रांतीच्या दिवशी तयार केली जाते. पीठे हे तांदळाच्या पीठापासून बनवलेल्या गुलगुलेसारखे असते, ज्यामध्ये किसलेले खोबरे भरलेले असते. नंतर ते दूध, तांदूळ आणि गूळ मिसळून तयार केलेल्या खीरमध्ये उकळले जाते ज्याला पायेश म्हणतात आणि नंतर ही गोड रेसिपी तयार केली जाते.
पीठे आणि पायेश पुली, बंगाल: ही एक पारंपारिक बंगाली रेसिपी आहे जी संक्रांतीच्या दिवशी तयार केली जाते. पीठे हे तांदळाच्या पीठापासून बनवलेल्या गुलगुलेसारखे असते, ज्यामध्ये किसलेले खोबरे भरलेले असते. नंतर ते दूध, तांदूळ आणि गूळ मिसळून तयार केलेल्या खीरमध्ये उकळले जाते ज्याला पायेश म्हणतात आणि नंतर ही गोड रेसिपी तयार केली जाते.esakal
घुघुटिया, उत्तराखंड: उत्तराखंडमध्ये (Uttarakhand)संक्रांतीच्या दिवशी बनवल्या जाणार्‍या खास पदार्थाला घुघुटिया म्हणतात. डाळिंबाची फुले, चाकू, लांब स्पाइरल इत्यादी वेगवेगळ्या आकारात पीठ आणि गूळ यांचे मिश्रण तयार करून ते बनवले जाते. त्यानंतर तुपात तळून त्यांचा हार बनवला जातो आणि हा हार मुलांच्या गळ्यात घातला जातो. मग हे गोड पदार्थ पक्ष्यांनाही खायला दिले जाते.
घुघुटिया, उत्तराखंड: उत्तराखंडमध्ये (Uttarakhand)संक्रांतीच्या दिवशी बनवल्या जाणार्‍या खास पदार्थाला घुघुटिया म्हणतात. डाळिंबाची फुले, चाकू, लांब स्पाइरल इत्यादी वेगवेगळ्या आकारात पीठ आणि गूळ यांचे मिश्रण तयार करून ते बनवले जाते. त्यानंतर तुपात तळून त्यांचा हार बनवला जातो आणि हा हार मुलांच्या गळ्यात घातला जातो. मग हे गोड पदार्थ पक्ष्यांनाही खायला दिले जाते.esakal

सकाळ+ चे सदस्य व्हा

ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!

Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

bangladesh
nepal
Sri Lanka
bengali
puranpoli
maharashtrian dishes

Related Stories

No stories found.