नाव काय तुझं?

- डॉ. समीरा गुजर-जोशीपरवाचीच गोष्ट सांगते. रात्रीचे दहा-साडेदहा वाजले होते. माझ्या क्रेडिट कार्डच्या संदर्भातलं एक काम दिवसभरात मागंच पडलं होतं. त्यांची हेल्पलाइन २४ तास कार्यरत असते, हे मी वाचलं होतं. तरीसुद्धा इतक्या रात्री हेल्पलाइनवर काय सर्व्हिस मिळणार, अशी शंका मनात घेऊन मी फोन फिरवला..पलीकडून तुषार नामक एका व्यक्तीनं फोन उचलला आणि ‘मी तुम्हाला काय मदत करू शकतो?’ असा नेहमीचा प्रश्न कानावर आला; पण त्याचबरोबर एक अतिशय सुखावह गोष्ट म्हणजे त्यानं माझ्या नावाचा उच्चार केला. तो करत असताना हे नाव असंच उच्चारतात ना, हेही त्यानं विचारलं. मी ‘हो’ म्हटलं. त्यानंतर बोलण्याच्या ओघात त्यानं सहजपणे माझं नाव अनेकदा उच्चारलं. मला माझ्या कामासाठी जी प्रक्रिया पूर्ण करायची होती, ती करण्यासाठी आवश्यक ते सहाय्य त्यानं मला केलं..करत असताना ‘हे खूप सोपं आहे’, ‘पटकन होऊन जाईल’, ‘काही अडचण आली तर मी आहे’, असे त्याचे शब्द मला धीर देणारे ठरले. या फोनवरच्या या त्रोटक संभाषणातून आपण कोणाला काय प्रभावित करणार असं वाटू शकतं; पण तुषारचं बोलणं हा माझ्यासाठी सुखद धक्का होता. त्याच्या स्वरातील प्रामाणिकपणा, प्रसन्नता, उत्साह या गोष्टी माझ्यापर्यंत सहज पोहोचत होत्या.प्रसंग छोटासाच होता; पण त्यातून खूप काही शिकण्यासारखं होतं. समोरच्याशी संवाद साधत असताना त्या व्यक्तीचं नाव घेणं म्हणजे एक प्रकारे त्या व्यक्तीची दखल घेण्यासारखं आहे. त्यामधून त्या व्यक्तीशी आपलं नातं किंवा कनेक्ट तयार होतो आणि ती समोरची व्यक्ती नकळत आपल्याला अधिक गांभीर्यानं घेते किंवा आपल्या बोलण्याकडे अधिक लक्ष देते..मग विचार केल्यावर माझ्या लक्षात आलं, की आपल्या आजूबाजूच्या- आपल्या संपर्कात असणाऱ्या अनेक लोकांच्या नावांची आपण दखलच घेत नाही. मग तो आपला किराणामालवाला असेल, दर महिन्याकाठी येणारा रद्दीवाला असेल, इतकंच कशाला, माझ्या लक्षात आलं की माझ्या मुलीच्या शाळेतल्या मैत्रिणींच्या आया- ज्यांना मी खरंतर वर्षांनुवर्षं भेटते आहे; पण त्यातील अनेक जणींची माझ्यासाठी ओळख ही ‘सान्वीची आई’, ‘आर्याची आई’ एवढीच आहे. यापलीकडे जाऊन त्यांची ओळख करून घ्यावी, हे माझ्या या आधी लक्षातच आलं नव्हतं....‘इस हाथ दो, इस हाथ लो’, हे आदर देण्या-घेण्याच्या बाबतीत सगळ्यात जास्त लागू होतं. आपण समोरच्याची दखल घेतली, तरच तो आपली दखल घेईल, इतका हा साधा न्याय आहे. आता, तू असंही म्हणशील मैत्रिणी, की त्या तुषारला या पद्धतीनं बोलण्याचं प्रशिक्षण अर्थात ट्रेनिंग मिळालं आहे.या पद्धतीनं बोलणं हा त्याच्या कामाचा भाग आहे. मला तुझे म्हणणं शंभर टक्के मान्य आहे; पण तरीही ही एक छान सवय आहे, हे तर नाकारता येणार नाही. तो व्यवसायाचा भाग म्हणून ती वापरत असेल; पण आपण आयुष्य समृद्ध करण्यासाठी ही स्वीकारायला काही हरकत नाही, हो ना!.माझ्या पाहण्यात आलेलं असं आणखी एक उदाहरण सांगते. आपल्या मराठी नाट्यसृष्टीतले अनेक अत्यंत यशस्वी कलावंत आहेत, त्यांच्याही बाबत मी हाच अनुभव घेतला आहे. त्यांना प्रयोग संपल्यानंतर कधी पाहावं. रसिकांची भेट घेऊन, त्यांचं कौतुक स्वीकारून निघताना नाटकाचा सेट काढत असलेल्या प्रत्येक बॅकस्टेजच्या कलाकाराशी ते नावानिशी संवाद साधतात.शिवाजी मंदिर असू दे की दीनानाथ नाट्यगृह, चहा घेऊन येणाऱ्या मुलाचंही नाव त्यांना ठाऊक असतं. त्यांच्या अभिनय कलेनं ते स्टेजवर प्रभावशाली ठरतात हे खरंच; पण रियल लाइफमध्येसुद्धा ते अनुकरणीय वाटतात, प्रभावशाली वाटतात, त्याला बहुदा या अशा छोट्या छोट्या गोष्टी कारणीभूत असतात. तेव्हा ‘नाव काय तुझं?’ किंवा ‘मे आय नो युअर नेम?’ या छोट्याशा प्रश्नाची ताकद खूप मोठी आहे असंच म्हणायला हवं..अनेकदा असं होतं का ग, की कोणीतरी आपल्याला नाव सांगतं; पण आपण ते ऐकतच नाही. कारण नव्यानं ओळख करून घेत असताना आपण खूपदा आपली ओळख कशी करून द्यावी या विचारात असण्याची शक्यता अधिक असते. म्हणून एखाद्या व्यक्तीचं नाव त्यानं सांगितल्यावर आपण पुन्हा उच्चारून बघणं ही देखील चांगली सवय आहे. गरज पडल्यास नावाचं स्पेलिंगसुद्धा विचारावं.सुरेश म्हणाला की सर्वेश, किंवा टीना म्हणाली की रीना, याबद्दल मनात नंतर घोळ निर्माण होण्यापेक्षा आत्ताच विचारलेलं उत्तम. मग पुढे ती व्यक्ती समोर आली, की तिचं नाव नक्की घ्यायचं. नावं आपल्या लक्षात राहत नाहीत, असं तुलाही वाटतं असेल तर हे करून बघ.. इतकी नावं आपल्या लक्षात राहू शकतात याचं आश्चर्य वाटेल तुला.. अर्थात सराव हवाच. त्याला पर्याय नाही. परमेश्वरानं आपलं ऐकावं असं वाटत असेल, तर त्यालाही नावानंच हाक मारतो ना आपण!.ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

नाव काय तुझं?

Related Stories