भूकंपाचे हादरे जाणवल्यास घाबरू नका, अशी 'घ्या' खबरदारी

मराठवाड्यातील नांदेड, हिंगोली, लातूर, धाराशीव जिल्ह्यात अनेकदा भूकंपाचे सौम्य धक्के जाणवतात. नुकतेच नागपूर येथे भूकंपाचे सौम्य धक्के जाणवले होते. हे धक्के अगदीच सौम्य असल्याने त्याचा कुठलाही परिणाम नागरिकांवर झाला नाही. पण भविष्यात कधी मोठा धक्का बसलाच तर त्यासाठी नागरिकांनी तयार असणे गरजेचे आहे. विशेष म्हणजे, अशावेळी घाबरून न जाता काही खबरदारी घेणे गरजेचे आहे.

कसे होते भूकंपाचे मापन?

भूकंपाची तीव्रता ही प्रामुख्याने ‘रिश्टर स्केल’ या एककात मापली जाते. राष्ट्रीय भूकंप विज्ञान केंद्रात त्याची नोंद केली जाते. या रिश्टर स्केलचे एक ते दहा असे गट पडतात. सिस्मोग्राफद्वारे त्याचे मापन केले जाते.

१.९ रिश्टर स्केल एवढा भूकंप केवळ सिस्मोग्राफद्वारे शोधला जाऊ शकतो.

२.९ - केवळ लटकलेल्या गोष्टी हलताना दिसतात.

३.९ - दरम्यान हादरे जाणवू लागतात.

४.९ - धक्के प्रत्येकाला जाणवतात. छोट्या वस्तु तुटण्याची शक्यता असते.

५.९- वस्तू जागेवरून हलतात. भिंतीला तडे जाऊ शकतात

६.६९ - इमारतींना तडे पडू शकतात.

७.९ - इमारती कोसळू शकतात आणि जमिनीला भेगा पडू शकतात.

८.९ - मोठ्या प्रमाणावर विनाश होऊ शकतो.

९ - अशी तीव्रता असल्यास जमिनीला मोठे हादरे बसून जमीन फाटते

घराबाहेर असाल तर...

भूकंपादरम्यान घराबाहेर असाल तर, त्या जागेवरून कुठेही हलू नका. मात्र, इमारती, झाडे, पथदिवे आणि विजेच्या तारांपासून दूर व्हा.

मोकळ्या जागेवर असाल, तर धक्के कमी होईपर्यंत तिथेच थांबा. भूकंपात बऱ्याचदा भिंती कोसळतात, काचा फुटतात, वस्तू पडतात असे आढळून आले आहे.

चालत्या वाहनात असाल तर...

सुरक्षित ठिकाण पाहून लगेच वाहन थांबवा आणि वाहनाच्या आत थांबा. मात्र, इमारती, झाडे, विजेच्या तारांजवळ थांबू नका.

भूकंप थांबल्यानंतर हळूहळू वाहन सुरू करा. भूकंपाचा धक्का बसलेले रस्ते, पूल आणि उतारावरून जाणे टाळा.

घरी असाल तर जमिनीवर बसा

आतल्या दाराची चौकट, खोलीचा कोपरा, टेबल किंवा पलंगाच्या खाली थांबावे. काचा, खिडक्या, बाहेरील दरवाजे आणि भिंती किंवा कोसळू शकणाऱ्या कोणत्याही गोष्टीपासून लांब राहा. भूकंप आल्यानंतर लोक बाहेर पडून इतर ठिकाणी जाण्याचा प्रयत्न करतानाच जखमी होतात असे अनेक संशोधनाअंती आढळले आहे.