समस्या आणि मानसोपचार

मनी मानसी

डॉ. मलिहा साबळे,मानसिक आरोग्यतज्ज्ञ, संस्थापक व संचालक - द हेल्दी माइंड

मानसिक आरोग्यातील सर्वांत प्रसिद्ध उपचार ज्याबद्दल आपल्या सर्वांना माहीत असले पाहिजे. Psychotherapy ज्याला मानसोपचार असे म्हणतात.

मानसोपचाराचा उद्देश एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्या भावना समजून घेण्यास मदत करणे आणि वर्तमान आणि भविष्यकाळात नवीन आव्हानांना तोंड देण्यासाठी त्यांना सुसज्ज करणे हे आहे. मानसोपचार हे समुपदेशनासारखेच असते आणि दोन्हींमध्ये नाते आहे. तथापि, एखाद्या व्यक्तीच्या समस्यांची मूळ कारणे तसेच त्यांचे निराकरण कसे करावे याकडे लक्ष देऊन, पूर्वीचे अधिक खोलवर पाहण्याचा त्यात कल आहे. सकारात्मक परिणाम होण्यासाठी उपचार घेणाऱ्या व्यक्तीला सामान्यत: बदलाची आवश्यकता समजून घेणे आणि तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार उपचार योजनेचे पालन करण्यास तयार असणे आवश्यक आहे. त्यांना एक योग्य थेरपिस्ट शोधण्याची देखील आवश्यकता असेल, ज्यावर त्यांचा विश्वास असेल. नैराश्य, कमी आत्मसन्मान, व्यसनाधीनता, शोक किंवा इतर कारणांमुळे एखाद्या व्यक्तीला दडपण येते तेव्हा मानसोपचार मदत करू शकतात. हे इतर काही मानसिक आरोग्य स्थितींवर उपचार करण्यात मदत करू शकते.

मानसोपचारासाठी अनेक पद्धती आहेत. काही प्रकार फक्त काही सत्रांसाठी टिकतात, तर काही महिने चालू राहू शकतात, ते व्यक्तीच्या गरजेनुसार असते. वैयक्तिक सत्रे साधारणतः पाऊण तास ते दीड तास चालतात. मानसोपचार लोकांना विविध परिस्थितींमध्ये मदत करू शकतात. ज्या व्यक्तींना खालील लक्षणे जाणवतात त्यांना, अशा उपचारांचा फायदा होऊ शकतो :

• दुःखाची किंवा असहायतेची भावना वाटते. बहुतेक वेळा चिंता वाटते.

• दररोजच्या आव्हानांना तोंड देण्यात किंवा कामावर किंवा अभ्यासावर लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण येते.

• औषधे किंवा अल्कोहोल अशा प्रकारे वापरत आहे जे आरोग्यास हानिकारक आहे.

• स्वतःला किंवा इतरांना इजा होण्याचा धोका आहे.

• मित्र आणि कुटुंबीयांकडून मदत मिळूनही परिस्थिती सुधारणार नाही असे वाटते.

• अपमानास्पद परिस्थिती अनुभवली आहे.