Summer Food : भरड धान्याला गरीबांचे धान्य म्हटले जात होते. पण असं नाहीय. त्यात असलेले गुणधर्म आणि पोषक घटक पाहून श्रीमंत लोकही त्यांच सेवन करत आहेत. शरीराला आवश्यक असलेल्या घटकांमधील प्रथिन कार्बोधक अनेक खनिज द्रव्य मोठ्या प्रमाणामध्ये असतात त्याचबरोबर प्रथिनांचा प्रमाण सुद्धा जास्त असतं त्यामुळे शरीरातील झीज भरून काढण्यासाठी ही धान्य आपल्याला महत्त्वाची ठरत असतात.
भरड धान्यांमध्ये ज्वारी, बाजरी, नाचणी यांचा समावेश होतो. त्यांचे सेवन करणे आपल्यासाठी फायदेशीर असते. आपले स्नायू बळकट करायला देखील ही मदत करतात त्या तंतुमय पदार्थांचे प्रमाण अधिक असल्यामुळे पचनक्रिया सुलभ होण्यास मदत होते पोट लवकर भरतं आणि भूक लागायचं प्रमाण सुद्धा कमी होतं.
या धान्यामधील तंतुमय पदार्थांमुळे शरीरातील लो डेंसिटी कोलेस्ट्रॉल जे शरीराला हानिकारक असतं ते कमी होतं त्याचबरोबर हाय डेन्सिटी कोलेस्ट्रॉल ज्याला गुड कोलेस्ट्रॉल असं म्हटलं जातं. ते वाढवायला मदत होते त्यामुळे ज्यांना कोलेस्ट्रॉल किंवा इतर हृदयाचे विकार असतील त्यांच्यासाठी मिळेलच सेवन हे फायदेशीर ठरतं.
नाचणी
नाचणीचा प्रभाव अतिशय थंड असतो. नाचणीमध्ये पॉलिफेनॉल फोटोकेमिकल आणि आहारातील फायबर असते जे रोगांशी लढण्यासाठी उपयुक्त आहे. मेडिकल न्यूज टुडेच्या मते, या लाल दाण्यातील जाड दाण्यामध्ये कॅल्शियम भरलेले आहे. नाचणी मधुमेहविरोधी, ट्यूमरोजेनिक आहे, हे संशोधनात सिद्ध झाले आहे.
वाढत्या वयाच्या मुला-मुलींना पोषणद्रव्यांची गरज जास्त असते त्यामुळे नाचणीपासून बनवलेल्या आहारामधून ही गरज भरून काढता येते. नाचणीमध्ये तंतुमय पदार्थ जास्त असल्याने नाचणीचा ग्लासमिक इंडेक्स कमी आहे. त्यामुळे नाचणी मधून ही व्यक्तींसाठी खूपच उपयोगी आहे. लहान मुलं आजारी व्यक्तींना नाचणीची पेज किंवा सत्व दिले जातात सध्या बाजारामध्ये नाचणीचे अनेक मूल्यवर्धित पदार्थ सुद्धा मिळत आहेत.
नाचणी ही पचायला हलकी असते त्याचबरोबर भूक सुद्धा वाढवायला मदत करत असते. आजारातून बरे झालेल्या व्यक्तींना नाचणीचे पदार्थ खायला देणं फायदेशीर ठरू शकतो त्यामुळे शरीराची झालेली हानी भरून निघते आणि नाचणीपासून तयार केलेले पदार्थ लहान मुलांसाठी सुद्धा शक्तीवर्धक आहेत.
ज्वारी
ज्वारीची भाकरी आणि पिठलं ही तर आपल्या राज्याची ओळख आहे. घराघरात बनते. टाइड हा आजचा सुपरफूड आहे. भरती-ओहोटीचा प्रभाव थंड असतो. त्यामुळे पोट थंड राहते. ज्वारीमध्ये व्हिटॅमिन बी कॉम्प्लेक्स भरपूर प्रमाणात असते. बाजरीमध्ये फेनोलिक अॅसिड आढळते.
याशिवाय, यात अनेक प्रकारचे अँटीऑक्सिडंट असतात जे प्रक्षोभक आणि अँटी-कार्सिनोजेनिक गुणधर्मांनी समृद्ध असतात. ज्वारीचे नियमित सेवन केल्यास वजन कमी करता येते. ज्वारी रक्तातील साखर नियंत्रित करते.
बाजरी
बाजरी देखील फक्त बाजरीत येते. बाजरी हा पोषक तत्वांचा खजिना आहे. कॅल्शियम, प्रथिने, लोह, फायबर, मॅग्नेशियम, थायामिन, नियासिन, रिबोफ्लेविन, अनेक प्रकारची जीवनसत्त्वे आणि खनिजे एकत्र मुबलक प्रमाणात आढळतात. मेडिकोव्हर हॉस्पिटलच्या वेबसाइटनुसार बाजरीच्या सेवनाने मधुमेह नियंत्रित ठेवता येतो आणि हृदयाचे आरोग्य मजबूत करता येते.
गहु
आयुर्वेदात गव्हाचे गुणधर्म आधीच सांगितले आहेत. विशेषतः गव्हाचे पाण्याला विशेष महत्त्व आहे. गव्हाचे शरीराला थंड ठेवते. बार्लीमध्ये भरपूर फायबर आढळते. गव्हामध्ये अनेक प्रकारची जीवनसत्त्वे आणि खनिजे देखील असतात. गव्हात ग्लायसेमिक इंडेक्स खूपच कमी असतो. त्यामुळे मधुमेहाच्या रुग्णांसाठीही ते खूप फायदेशीर आहे.
हरभरा
सध्या WHO ने बाजरीमध्ये हरभरा समाविष्ट केलेला नसून ते भरड धान्य देखील आहे. हरभरा हा पोषक तत्वांचा खजिना आहे. हरभऱ्यामध्ये जास्तीत जास्त प्रथिने आढळतात. म्हणून तज्ञ इतर पीठांमध्ये बेसन मिसळून खाण्याची शिफारस करतात. हरभऱ्याचा प्रभाव थंड असतो. त्यामुळे पोट थंड राहते. चणे कोलेस्ट्रॉल आणि ट्रायग्लिसराइड्स कमी करते.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
