Symptoms of Depression : मन पोखरणारं नैराश्य म्हणजे नेमकं काय? त्याची लक्षणे काय आहेत

 Symptoms of Depression : सुशांत सिंह राजपूत, दिशा सालियन, प्रत्युषा बॅनर्जी आणि आता तुनिषा शर्मा यांच्या आत्महत्येमागे नैराश्य अर्थात Depression हे एकच कारण सांगण्यात येत आहे. नैराश्य आल्यामुळे या सेलिब्रिटींनी केलेल्या आत्महत्या सर्वांसमोर येत आहेत. पण असे अनेक लोक आहेत जे नैराश्याच्या गर्तेत येऊन आत्महत्या करतात. आपल्या आजूबाजूला अशी अनेक उदाहरणे दिसून येत आहेत.  

नैराश्य ही एक अतिशय गंभीर मानसिक स्थिती आहे. जगभरातील कोट्यवधी लोक नैराश्याचे बळी आहेत. मुळात, हा एक मूड डिसऑर्डर आहे, जो एखाद्या व्यक्तीच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम करतो.

नैराश्यामुळे माणसाला दैनंदिन कामात अडचणींना सामोरे जावे लागते. नैराश्यामुळे, एखाद्या व्यक्तीला सतत हीन वाटू शकते, दु:खी वाटू शकते, कोणतीही प्रेरणा न मिळणे आणि एकटेपणा जाणवू शकतो.

यामुळे अनेक प्रकारची शारीरिक आणि भावनिक लक्षणे दिसू शकतात. मात्र आज नैराश्यावर मात करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, या उपायांचा अवलंब केल्यास तुम्हाला लक्षणांमध्ये आराम मिळेल. पण या उपायांबद्दल सर्वांनाच माहिती नसते. आज आपण त्या उपायांबद्दल बोलूया.

नैराश्य वेगवेगळ्या लोकांना वेगवेगळ्या प्रकारे त्रास देऊ शकते. तरीही नैराश्याची काही सामान्य लक्षणे आहेत. ही लक्षणे कमी किंवा जास्त असू शकतात किंवा त्यांची तीव्रता बदलू शकते.

•      सतत दु:ख

•      रिकाम्यापणाची भावना

•      पूर्वी मजा येणारी गोष्ट करण्यातही रस नव्हता.

•      कमी किंवा जास्त भूक लागणे

•      वजन वाढणे किंवा कमी होणे

•      कोणत्याही प्रकारची झोपेची समस्या (निद्रानाश आणि जास्त झोप)

•      झोपेच्या वेळी अशक्तपणा

•      ऊर्जेची कमतरता

•      - एकाग्रतेत अडचण

•      अपराधी लगना

नैराश्याची कारणे - नैराश्याची कारणे

नैराश्याचे कोणतेही स्पष्ट कारण नाही. अनुवांशिक, पर्यावरणीय आणि मानसिक घटक याला कारणीभूत आहेत. नैराश्याची काही संभाव्य कारणे खालीलप्रमाणे असू शकतात –

मेंदूतील रसायनशास्त्रअसंतुलन : मेंदूमध्ये असलेले सेरोटोनिन आणि डोपामाइन सारखे न्यूरोट्रांसमीटर मूड नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. जर या रसायनांमध्ये कोणत्याही प्रकारचे असंतुलन असेल तर ते नैराश्यास कारणीभूत ठरू शकते.

अनुवांशिक कारण : नैराश्य हे कौटुंबिकही असते. काही कुटुंबातील लोकांमध्ये नैराश्य पिढ्यानपिढ्या चालते.

जीवनातील घटना : जर तुमच्या आयुष्यात एखादा आघात किंवा तणाव असेल तर त्यातून नैराश्य येऊ शकते. एखाद्याला गमावणे, नोकरी गमावणे किंवा नात्यात अडचण येणे यामुळे लोकांमध्ये नैराश्य येऊ शकते.

जुनाट आजार : मधुमेह, कर्करोग, हृदयरोग यांसारख्या जुनाट आजारांनी त्रस्त असलेले लोक नैराश्याचे बळी ठरू शकतात. कारण त्यांच्या शारीरिक मर्यादा आणि तणावामुळे अशी समस्या उद्भवू शकते.

अनुवांशिक कारण : नैराश्य हे कौटुंबिकही असते. काही कुटुंबातील लोकांमध्ये नैराश्य पिढ्यानपिढ्या चालते.

जीवनातील घटना : जर तुमच्या आयुष्यात एखादा आघात किंवा तणाव असेल तर त्यातून नैराश्य येऊ शकते. एखाद्याला गमावणे, नोकरी गमावणे किंवा नात्यात अडचण येणे यामुळे लोकांमध्ये नैराश्य येऊ शकते.

जुनाट आजार : मधुमेह, कर्करोग, हृदयरोग यांसारख्या जुनाट आजारांनी त्रस्त असलेले लोक नैराश्याचे बळी ठरू शकतात. कारण त्यांच्या शारीरिक मर्यादा आणि तणावामुळे अशी समस्या उद्भवू शकते.

डिप्रेशनपासून सुटका कशी करावी

नैराश्य ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा आत्मविश्वास डळमळीत होतो. नैराश्याची लक्षणे व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि एकूणच मानसिक आरोग्य सुधारण्यासाठी तज्ञ काही उपाय सुचवतात. आज आम्ही तुम्हाला तेच उपाय सांगत आहोत, डिप्रेशनवर मात करण्यासाठी तुम्हीही त्यांचा अवलंब करू शकता. तुम्हाला लाभही मिळू शकतो.

डॉक्टर, समोपचारतज्ज्ञांची मदत मिळवा - नैराश्याशी लढण्याची पहिली पायरी म्हणजे व्यावसायिक मदत घेणे. मानसिक आरोग्य डॉक्टर, समोपचारतज्ज्ञ आपली समस्या व्यवस्थित समजून घेतात आणि नंतर समस्येचे निदान झाल्यानंतर आपल्यासाठी योग्य उपचार निवडा. यासाठी थेरपी किंवा औषधे किंवा दोन्हीची आवश्यकता असू शकते.

स्वत:ची काळजी घ्या - नैराश्य ाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सेल्फ केअर हा एक महत्त्वाचा उपाय आहे. यात व्यायाम करणे, पुरेशी झोप घेणे, आपल्या आहाराची काळजी घेणे आणि एखाद्या प्रकारचे छंद गुंतवणे यांचा समावेश आहे.

सपोर्ट सिस्टीम तयार करा - नैराश्य व्यवस्थापित करण्यासाठी आपल्या कुटुंबाचा आणि मित्रांचा पाठिंबा खूप महत्वाचा आहे. जेव्हा जेव्हा आपल्याला नैराश्य किंवा तणाव जाणवतो तेव्हा आपल्या मित्रांशी किंवा कुटुंबाशी बोला, त्यांच्याशी आपली चिंता सामायिक करा. अशा प्रकारची सपोर्ट सिस्टीम आपल्याला भावनिक आधार देते.

माइंडफुलनेस - सध्याच्या क्षणात जगा, एखाद्याच्या विचारांचे आणि भावनांचे परीक्षण न करता करा. माइंडफुलनेसचा सराव करून, आपण तणाव आणि चिंता कमी करू शकता, ज्यामुळे आपला मूड आणि एकूणच मानसिक आरोग्य सुधारते.

थेरपी मिळवा - थेरपीच्या माध्यमातून तुम्ही नैराश्याचे व्यवस्थापन चांगल्या प्रकारे करू शकता. संज्ञानात्मक वर्तणूक थेरपी (सीबीटी) हा नैराश्याच्या उपचारांमध्ये एक अतिशय सामान्य उपाय आहे. यामाध्यमातून नकारात्मक विचार आणि वर्तन बदलले जाते, ज्यामुळे नैराश्य येते. सीबीटी व्यतिरिक्त, इंटरपर्सनल थेरपी, सायकोडायनॅमिक थेरपीद्वारे देखील नैराश्याचे व्यवस्थापन केले जाऊ शकते.

औषधोपचार

काही प्रकरणांमध्ये, नैराश्य व्यवस्थापित करण्यासाठी औषधे आवश्यक असतात. अँटीडिप्रेसस औषधे मेंदूच्या रसायनशास्त्रावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आणि मूड सुधारण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. आपल्यासाठी योग्य औषध निवडण्यासाठी आपल्याला आपल्या डॉक्टरांशी जवळून कार्य करणे आवश्यक आहे.