चिंता कशामुळे?

- डॉ. मलिहा साबळे, मानसिक आरोग्यतज्ज्ञ, संस्थापक व संचालक - द हेल्दी माइंड

महिलांमध्ये ॲंक्झायटी म्हणजे चिंता कोणत्या कारणांमुळे तयार होते ते बघूया.

नियंत्रण गमावणे : त्यांच्या जीवनातील काही पैलूंवर नियंत्रण गमावल्याची भावना कोणासाठीही चिंताजनक असू शकते. याच्या काही उदाहरणांमध्ये अपमानास्पद संबंधांत असणे, गंभीर आरोग्य समस्या, आर्थिक समस्या किंवा इतर कारणे असू शकतात.

दडपण : दीर्घकाळचा ताण- उदाहरणार्थ ताण असलेली नोकरी, पालकत्वाची कर्तव्ये किंवा कठीण वैवाहिक जीवन यामुळे त्यांना महिलांना दडपण वाटू शकते.

संप्रेरक-संबंधित ट्रिगर : एस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉनसारख्या विशिष्ट संप्रेरकांमध्ये चढ-उतार स्त्रीच्या आयुष्याच्या सर्व टप्प्यांवर होतात. हे चढ-उतार तारुण्यादरम्यान, पीएमएस, जन्मपूर्व आणि प्रसूतीनंतरचे टप्पे आणि रजोनिवृत्तीसह चिंताग्रस्त लक्षणांना चालना देऊ शकतात.

पीटीएसडी ट्रिगर : काही स्त्रियांना ज्यांनी एखाद्या क्लेशकारक घटनेचा अनुभव घेतला असेल किंवा त्याहून अधिक काळ टिकणारी अवशिष्ट लक्षणे असू शकतात, ज्याला पीटीएसडी म्हणून ओळखले जाते. जेव्हा त्यांना एखाद्या क्लेशकारक घटनेची आठवण करून देणारी परिस्थिती, व्यक्ती किंवा ठिकाण समोर येते तेव्हा त्यांना चिंतेची लक्षणे दिसू शकतात.

अकार्यक्षम संबंध : विषारी नातेसंबंध, मग ते पालक असोत, जोडीदार असोत, सहकारी असोत किंवा मित्र असोत, यामुळे चिंता निर्माण होऊ शकते. नातेसंबंधात गैरफायदा घेतला जाणे, सीमांचा अनादर होणे, फसवणूक किंवा धमकावणे यांचा समावेश असू शकतो, हे सर्व तणाव निर्माण करणारे असतात.

तणावाच्या प्रतिसादाचे व्यवस्थापन करण्याची गुरुकिल्ली म्हणजे तणावपूर्ण उत्तेजनांवरील भावनिक प्रतिक्रियांचे नियमन कसे करावे हे शिकणे. चिंताग्रस्त विकारावर प्रामुख्याने मानसोपचार आणि औषधोपचारांनी उपचार केले जात असताना, चिंतेेचे व्यवस्थापन करण्यात मदतीसाठी या तंत्रांचा विचार करा:

योगाभ्यास, ध्यान, दररोज व्यायाम; सजगतेचा सराव; दीर्घ श्वास घेण्याची तंत्रे; झोपेची गुणवत्ता सुधारणे; जर्नल ठेवणे; फोटोग्राफी किंवा पेंटिंग करणे यासारख्या छंदात व्यस्त राहणे; स्वयंसेवी संस्थांमध्ये स्वयंसेवक म्हणून काम करणे

चिंता तुमच्या जीवनात किंवा तुमच्या ओळखीच्या व्यक्तीच्या जीवनात व्यत्यय आणत असेल तर मदत उपलब्ध आहे. मानसिक आरोग्य तज्ज्ञांशी संपर्क साधा आणि निरोगीपणाचा प्रवास सुरू करा.