Women Health : तुम्ही बाईपण भारी देवा चित्रपट पाहिला असेल. महिलांच्या जीवनातील अनेक प्रसंगांवर हा चित्रपट आधारीत आहे. तो सहा बहिणींच्या भोवती गिरट्या घालतो. त्यातील वयाने सर्वात लहान बहिणीला लवकर मेनोपॉझ येतो, असा एक प्रसंग यात दाखवण्यात आला आहे.
कमी वय असूनही तणाव आणि शारीरिक बदल यामुळे महिलांना मेनोपॉजला लवकर सामोरे जावे लागत आहे. स्त्रियांमध्ये रजोनिवृत्ती 40 ते 55 वर्षे वयोगटात होते, जेव्हा मासिक पाळी बंद झाल्यानंतर, स्त्रीची गर्भधारणा आणि पुनरुत्पादन करण्याची क्षमता कमी होते. आजकाल, बऱ्याच स्त्रियांना या मुदतीपूर्वी रजोनिवृत्तीचा सामना करावा लागतो.
डॉ. सोहिनी सेनगुप्ता म्हणतात की अकाली रजोनिवृत्तीची कोणतीही निश्चित कालमर्यादा नसली तरी वयाची ४० वर्षे पूर्ण होण्यापूर्वीच जर एखाद्या महिलेला मासिक पाळी येण्यास त्रास होऊ लागला, तर ती लवकर रजोनिवृत्तीची स्थिती आहे. तर वयाच्या ४५ वर्षापूर्वी मासिक पाळी थांबणे याला वैद्यकीय भाषेत अकाली रजोनिवृत्ती असे म्हणतात.
डॉ. सोहिनी सेनगुप्ता यांच्या मते, सुमारे 12 टक्के महिलांना 45 व्या वयाआधीच रजोनिवृत्तीचा अनुभव येतो. जर आपण शस्त्रक्रिया आणि कर्करोगाच्या उपचारांमुळे अकाली रजोनिवृत्तीचा विचार केला तर ही टक्केवारी जास्त असू शकते. महिलांच्या शरीरातील अंडाशय इस्ट्रोजेन हार्मोनची सामान्य पातळी तयार करण्यात अपयशी ठरतात आणि अकाली रजोनिवृत्ती येते.
खरं तर, स्त्रीच्या आरोग्यासाठी योग्य इस्ट्रोजेन पातळी राखणे महत्वाचे आहे. त्याची घट झाल्यामुळे अनियमित मासिक पाळी आणि प्रजनन समस्या उद्भवू शकतात, ज्यामुळे अकाली रजोनिवृत्ती होऊ शकते.
खरं तर, शरीरात अनेक बदल होतात जे अकाली रजोनिवृत्ती सूचित करतात. मासिक पाळीत अनियमितता हे त्याचे मुख्य लक्षण आहे. जर पूर्वी तुमची मासिक पाळी सुरळीत चालू होती पण आता ती अनियमित झाली आहे.
जर मासिक पाळी उशिरा सुरू होत असेल किंवा मधूनमधून येत असेल, तर ही अकाली रजोनिवृत्तीची प्रारंभिक चिन्हे असू शकतात. याशिवाय योनीमार्गात कोरडेपणा, लघवीचे संक्रमण, लघवीला त्रास होणे किंवा जळजळ होणे ही देखील अकाली रजोनिवृत्तीची लक्षणे असू शकतात.
अकाली रजोनिवृत्तीची कारणे अनुवांशिक ते हार्मोनल समस्यांपर्यंत असू शकतात. नाजूक एक्स सिंड्रोम, टर्नर सिंड्रोम आणि गॅलेक्टोसेमियासह अनुवांशिक समस्या अकाली रजोनिवृत्ती होऊ शकतात.
या सर्व समस्या अनुवांशिक आहेत. ज्या एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे संक्रमित होतात. उदाहरणार्थ, जर तुमची आई, आजी किंवा कुटुंबातील इतर महिलांना अकाली रजोनिवृत्तीचा सामना करावा लागला असेल, तर हा तुमच्यासाठी रेड अलर्ट असू शकतो की तुम्हालाही अकाली रजोनिवृत्तीचा सामना करावा लागू शकतो.
आजकाल ऑपरेटीव्ह रजोनिवृत्तीमुळे अकाली रजोनिवृत्ती देखील होते, जेथे काही गंभीर समस्यांमुळे, अंडाशय किंवा गर्भाशय काढून टाकले जाते. याशिवाय कर्करोगासारख्या समस्यांमध्ये रेडिओथेरपी आणि केमोथेरपीमुळेही लवकर रजोनिवृत्ती येऊ शकते.
आजकाल धुम्रपान आणि ड्रिंक्सचे सेवन महिलांमध्येही वाढले आहे. त्यामुळे जास्त धूम्रपान केल्याने देखील अकाली रजोनिवृत्ती होऊ शकते.
अकाली रजोनिवृत्तीचा सर्वात मोठा परिणाम मानसिक आरोग्यावर होतो. अशा परिस्थितीत, अकाली रजोनिवृत्तीच्या स्थितीत काही भावनिक बदल दिसून येतात, जसे की चिडचिड होणे किंवा कोणत्याही कारणाशिवाय मूड बदलणे, लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण येणे, झोप न लागणे, विसरणे यासारख्या समस्या.
अकाली रजोनिवृत्तीचे दुष्परिणाम टाळण्यासाठी, डॉ. सोहिनी सेनगुप्ता योग्य खाण्याच्या सवयी आणि पद्धतशीर जीवनशैलीसह आवश्यक पौष्टिक घटकांच्या सेवनाचा सल्ला देतात. जसे की कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी पूरक आहार रजोनिवृत्तीशी संबंधित ऑस्टिओपोरोसिसचा वाढता धोका कमी करण्यासाठी उपयुक्त आहेत.
याशिवाय, अकाली रजोनिवृत्तीच्या बाबतीत, नियमित आरोग्य तपासणी करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून हार्मोनल असंतुलन दूर करण्यासाठी योग्य वेळी योग्य उपचार घेता येतील. अकाली रजोनिवृत्तीचा सामना करण्यासाठी महिलांमध्येही जागरूकता आवश्यक आहे.
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
