सोलापूर विद्यापीठात भूकंपाची यंत्रणा! पुणे, नगर, उस्मानाबाद, कोल्हापूर, लातूरची मिटली चिंता

सोलापूर : पुण्यश्‍लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठाच्या कॅम्पसमध्ये भुकंपाची 15 दिवस अगोदर पूर्वसूचना देणारी यंत्रणा कार्यान्वित करण्यात आली आहे. मुंबईच्या भाभा परमाणु अनुसंधान केंद्राकडून ही यंत्रणा बसविण्यात आली आहे. त्याचा लाभ सोलापूर, नगर, कोल्हापूर, सांगली, उस्मानाबाद, पुण्यासह 500 किलोमीटर अंतरावरील जिल्ह्यांना होणार आहे.

'रेडॉन जिओ स्टेशन' असे या केंद्राचे नाव असून विद्यापीठाच्या कुलगुरू डॉ. मृणालिनी फडणवीस यांच्या हस्ते त्याचे लोकार्पण पार पडले. यावेळी प्रभारी प्र-कुलगुरू डॉ. विकास पाटील, विद्यापीठातील भूगर्भ विषयाचे प्रा. डॉ. धवल कुलकर्णी, डॉ. अंजना लावंड, डॉ. माया पाटील, प्रा. योगेश दुरुगवार, डॉ. विनायक धुळप, डॉ. एस. पी. बाविस्कर आदी उपस्थित होते. पुण्यश्‍लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठ आणि भाभा परमाणु अनुसंधान केंद्र, मुंबई यांच्यात यापूर्वीच सामंजस्य करार झाला आहे. त्यामुळे संशोधनासाठी आणि परिसरातील भूकंपासंदर्भातील माहिती लोकांना मिळावी म्हणून ही यंत्रणा बसविण्यात आली आहे. जमिनीत तीन फूट खोलपर्यंत हे उपकरण स्वतः बाबा अनुसंधान केंद्राच्या वतीने बसविण्यात आले आहे. त्याची संपूर्ण यंत्रणा सौर ऊर्जेवर चालते. रेडॉन गॅस हा रेडिओ ऍक्‍टिव्ह सामग्रीचे बाय प्रॉडक्‍ट आहे. भूकंपाच्या हालचाली जमिनीत सुरू झाल्यानंतर हे उपकरण रेडॉनचे उत्सर्जन मोजते. त्यामुळे भूकंपपूर्व क्रिया होण्यापूर्वी पाण्याच्या झऱ्यात रेडॉनचे प्रमाण वाढल्याचे आधीच समजते. हे उपकरण रेडॉन शोधून काढून संबंधित यंत्रणेला सिग्नल पाठवते. अनेकदा भूकंप होणार असल्याची काहीही पूर्वकल्पना नसल्याने मोठ्या प्रमाणावर वित्त व मनुष्यहानी झाली आहे. पण, या यंत्रणेमुळे भूकंप होण्यापूर्वी जमिनीत हालचाली सुरू झाल्याबरोबर त्याची माहिती यंत्रणेकडून मिळते आणि पुढील मनुष्य व वित्तहानी टळण्यास मदत होईल, असा विश्‍वास भूगर्भशास्त्रज्ञ डॉ. धवल कुलकर्णी यांनी व्यक्‍त केला.

संशोधनाला मोठी संधी
विद्यापीठातील रेडॉन जिओ स्टेशनमुळे विद्यार्थी व अभ्यासकांना नवे संशोधन करण्याची संधी उपलब्ध झाली आहे. त्याचा फायदा विद्यार्थी व अभ्यासकांनी घ्यावा. या उपक्रमामुळे भुकंपाची पूर्वसूचना मिळेल आणि त्यातून लोकांना सतर्क राहता येईल, असे कुलगुरू डॉ. मृणालिनी फडणवीस यांनी यावेळी स्पष्ट केले.