Parbhani : आधुनिक युगात बहुरूपी कला पावतेय लोप ; परंपरा जपणाऱ्या कुटुंबांवर उपासमारीची वेळ ,शासनाने दखल घ्यावी

परभणी : महाराष्ट्रात विविध प्रकारचे लोककलावंत आहेत. बहुरूपी हा त्यातीलच एक प्रकार. हे कलाकार कोणाचीही हुबेहूब नक्कल करून सर्वांना आनंद देऊन आपली उपजीविका करतात. यामध्ये पोलिसांपासून ते देवी-देवतांची रूपे घेऊन नागरिकांचे मनोरंजन करत असतात. परभणी शहरासह ग्रामीण भागातही अनेक सणांच्या वेळी येथील पारंपरिक आदिवासी संस्कृतीशी संबंधित अनेक प्रकारच्या कला वापरून बहुरूपी आपली कला सादर करतात. पूर्वी या कलाकारांना सुगीचे दिवस होते; मात्र आता मोबाईलमुळे या कलाकारांची कला लोप पावत चालली असून त्यांच्या रोजगाराचा प्रश्‍न निर्माण झाला आहे.

महाराष्ट्रात बहुरूपी कला छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळापासून चालू झाली होती. सध्या काळाच्या ओघात ही बहुरूपी कला लोप पावत आहे. परभणी जिल्ह्यात अनेक कलाकार हे देवी-देवता, पोलिसांचा वेश करून बाजारपेठेत, दुकानात जाऊन पोलिसी खाक्या दाखवत फिरत असतात. लहान वयापासून बहुरूपी म्हणून गावागावात जातात. वर्षानुवर्षे ते ज्या गावात जातात, तेथील नागरिकांशी त्यांचे दोन ते तीन पिढ्यांपासूनचे संबंध आले असल्याचेही ते सांगतात. अगदी ज्येष्ठ नागरिकांपासून लहानांपर्यंत त्यांची ओळख असते. तसेच कोणाच्या मुली कोठे दिल्या, कोणाची सासुरवाडी कोठे आहे आदींबाबत माहिती बहुरूपी ठेवत आले असल्याचे या कलाकारांनी सांगितले.

समाजाचा रोष

मोबाईलच्या रूपात करमणुकीची साधने थेट हातात आल्यामुळे बहुरूपी कलाकारांवर उपासमारीची वेळ आली आहे. पोलिसांच्या वेशात येणाऱ्या या कलावंतांना भामटे व फसवेगिरी करणारे लोक समजून त्यांना जनतेच्या रोषालादेखील अनेकदा सामोरे जावे लागते. निरनिराळी सोंगे करणारी ही बहुरूपी जमात आता काळाच्या ओघात लुप्त होत असल्याचे पाहावयास मिळत आहे.

आदिवासी संस्कृतीनुसार कला सादर करताना समाजासमोर शिक्षण, आरोग्य हे महत्त्वाचे प्रश्‍न आहेत. त्यातच गेल्या काही दिवसांत बहुरूपींना दान देण्याचे प्रमाणही कमी झाल्याने अनेक कुटुंबांवर उपासमारीची वेळ आली आहे.

— केशव सापटा, बहुरूपी कलाकार