गाव झाले पाणीदार, दोन तरुणांनी पुसला दुष्काळाचा डाग

औसा (जि.लातूर) : औसा तालुका कायम दुष्काळी तालुका म्हणून ओळखला जातो. त्याच बरोबर दुष्काळी परिस्थिती आणि नापीकीने सर्वात जास्त शेतकऱ्यांना आत्महत्या याच तालुक्यात केलेल्या पहावयास मिळतात. केवळ सरकारच्या मदतीची आशा धरुन बसलेल्या या तालुक्यातील लोकांना ष्काळाच्या आणि पाणीटंचाईच्या खाईतून बाहेर काढण्यासाठी पाणी फौंडेशन, जलयुक्त शिवार योजना व ईतर विविध योजनांमधून जलसंधारणाची कामे केल्याशिवाय गत्यंतर नसल्याचे सर्वांच्या लक्षात आल्याने तत्कालीन जिल्हाधिकारी जी. श्रीकांत यांनी लातूर जिल्ह्यात विशेषताः औसा तालुक्यातील जलसंधारण कामासाठी विशेष पुढाकार घेतला आणि पडलेल्या पाण्याचा थेंब जमीनीत मुरविण्यासाठी गावेच्या गावे पुढे आली. त्यातून गावे पाणीदार झाली आणि दुष्काळाची गडद होत असलेली छाया हळू हळू पुसली जाऊ लागली. अशीच परिस्थिती तालुक्यातील शिवली या गावची होती मात्र येथे झालेल्या जलसंधारणाच्या कामामुळे हे गाव दुष्काळाच्या आणि पाणीटंचाईच्या कचाट्यातून बाहेर पडले आहे. गावातील दोन तरुणांनी गावाभोवती सहा किलोमिटर लांबीचे बुजलेले व नामशेष होत आलेले नाले खोदून रुंद केले आणि दोन गावातील शिवारात पाणी पातळी वाढली.

लातूर -ऊस्मानाबाद सिमेवर असलेले शिवली हे गाव नेहमी पाण्याच्या टंचाईचा सामना करनारे गाव. डिसेंबर पासूनच पाण्यासाठी नारीकांना भटकंती करावी लागत होती. गाव दुष्काळाच्या आणि पाणी टंचाईच्या दुष्टचक्रातून कायमचे काढण्याचे ध्येय उराशी बाळगून शिवकुमार नागराळे आणि डॉ. विजय जाधव यांनी विचार सुरु केला. त्यांनी केलेल्या अभ्यासातून त्यांना दिसुन आले की, गावाच्या चोहीबाजूंनी नाले व ओढे आहेत ते बुजले आहेत त्यांचे जर रुंदीकरण आणि खोलीकरण केले तर पडणारा पाऊस शिवारातच जिरेल व पाणी पातळीत वाढ होईल. पण हे काम सोपे नव्हते. जवळपास आठ किलोमिटर लांब काम करावे लागणार होते. तत्कालीन जिल्हाधिकारी जी. श्रीकांत यांची त्यांनी भेट घेऊन हे काम करण्यासाठी विनंती केली.

जिल्हाधिकारी यांनी मशीनसाठी लागणाऱ्या डिझेलची व्यवस्था करण्याचे अश्वासन दिले. व भारतीय जैन संघटनेच्या दोन मशीन उपलब्ध करुन दिल्या. यामुळे आनेक वर्षे गाळाने भरलेले नाले मोकळे होऊ लागले. आणेक शेतकऱ्यांनी तो गाळ आपल्या शेतात टाकून मुरमाड जमीनी काळ्याभोर केल्या. तर पडलेले पाणी नाल्यात साठून ते शिवारात झिरपू लागले. यामुळे विहिरी, कुपणलीकांना पाणी वाढले. उन्हाळ्यात आटनाऱ्या विहीरी व बंद पडणाऱ्या कुपनलीका भरपूर पाणी देऊ लागल्याने ऊसाचे व बागायतीचे उत्पादन तिपटीने वाढले. त्यामुळे पिण्याच्या पाण्याबरोबरच शेतीत भरघोस उत्पन्न निघू लागल्याने गावात समृद्धी नांदू लागली. कायम दुष्काळाचा सामना करनारे शिवली हे गाव आता हिरव्या शालूत उठून दिसु लागले.

मी आणि माझा मित्र डॉ. विजय जाधव यांनी गावच्या आणि शेतीच्या पाण्याचा प्रश्न मिटावा यासाठी तत्कालीन जिल्हाधिकारी जी. श्रीकांत यांना साकडे घातल्यावर त्यांच्या मदतीने सहा किलोमिटर लांबीच्या गावाभोवतालच्या नाल्यांचे खोलीकरण करुन घेतले. आज या नाल्यामध्ये पंधरा फुट खोल पाणी साचले आहे त्यामुळे शिवली व बिरवली या दोन्ही गावांना याचा फायदा झाला आहे.

- शिवकुमार नागराळे, ग्रामस्थ, शिवली