Navratri : लायबेरियन राजकारणी 'सर्लीफ'नं असाही घडवला इतिहास, जाणून घ्या संघर्षमय कहाणी

Liberian Politician Ellen Johnson Sirleaf : महिला ही जननी आहे. मनानं कोमल असलेल्या प्रेम, वात्सल्य, कारुण्य आणि ममतेचं हृदय असणाऱ्या महिला प्रसंगी रणचंडिकेचाही अवतार धारण करतात. आलेल्या संकटावर मात करीत नवा अध्याय रचतात. आपल्यामध्ये असलेल्या कर्तृत्त्वाच्या बळावर यशाचं नवं शिखर गाठतात. आजच्या युगात वावरणाऱ्या नारीनं आपल्यात असलेली ही शक्ती ओळखली आहे. माॅ दुर्गेसारखेच कठीण आणि विपरीत परिस्थितीशी सामना करत नव्या युगाची सृजनात्मक मांडणी करण्यासाठी त्या सज्ज झाल्या आहेत. अशाच एका महिलेविषयी आपण जाणून घेणार आहोत...

एलेन जॉन्सन-सर्लीफ (Ellen Johnson Sirleaf) यांचा जन्म मोनरोव्हिया इथं झाला. त्यांच्या वडिलांचं नाव गोला आणि आईचं क्रु असं होतं. एलेन यांचं शिक्षण पश्चिम आफ्रिकेच्या कॉलेजमध्ये झालं. एलेन यांनी मॅडिसन बिझनेस कॉलेज आणि हार्वर्ड विद्यापीठात आपलं शिक्षण पूर्ण केलं. 1971 ते 1974 या काळात विल्यम टॉल्बर्टच्या सरकारमध्ये अर्थ उपमंत्री म्हणून काम करण्यासाठी त्या लायबेरियात परतल्या. नंतर त्यांनी कॅरिबियन आणि लॅटिन अमेरिकेतील जागतिक बँकेसाठी पुन्हा पश्चिमेत काम केलं. 1979 मध्ये त्यांना अर्थमंत्री म्हणून कॅबिनेटमध्ये नियुक्ती मिळाली. त्या 1980 पर्यंत कार्यरत होत्या. एलेन ही एक लायबेरियन राजकारणी आहे. तिनं 2006 ते 2018 पर्यंत लायबेरियाचे 24 वे अध्यक्ष म्हणून काम केलं. सर्लीफ या आफ्रिकेतील पहिल्या निवडून आलेल्या महिला राष्ट्रप्रमुख होत्या.

जीवन

1956 मध्ये एलेन जॉन्सननं जेम्स सर्लीफशी लग्न केलं. घटस्फोटापूर्वी त्यांना चार मुलं होती. युनायटेड स्टेट्समधील महाविद्यालयात शिक्षण घेत असताना, सर्लीफ अल्फा कप्पा अल्फा सॉरिटीची सदस्य झाली. एलेनच्या अनेक मुलांनी लायबेरियन सरकारमध्ये काम केलं. तिचा मुलगा रॉबर्ट सर्लीफ यानं लायबेरियाच्या नॅशनल ऑइल कंपनीचे प्रमुख म्हणून काम केलं. चार्ल्स सर्लीफ सेंट्रल बँक ऑफ लायबेरियामध्ये वरिष्ठ पदावर आहेत आणि सावत्र मुलगा फोम्बाह सर्लीफ लायबेरियन राष्ट्रीय सुरक्षा एजन्सीचे प्रमुख आहेत. सर्लीफ कुटुंबातील इतर सदस्य शासकीय इतर पदांवर कार्यरत आहेत. डिसेंबर 2021 मध्ये एलेन सर्लीफच्या मुलापैकी जेम्स सर्लीफ यांचं लायबेरियातील त्यांच्या निवासस्थानी निधन झालं.

सॅम्युअल डोनं 1980 मध्ये सत्ता हस्तांतरित करून टोलबर्टला फाशी दिल्यावर, सर्लीफ युनायटेड स्टेट्सला पळून गेल्या. तिथं तिनं सिटी बँक आणि नंतर इक्वेटर बँकेत काम केलं. 1985 मध्ये मॉन्टसेराडो काउंटीसाठी सिनेटची जागा लढवण्यासाठी त्या लायबेरियात परतल्या. ही निवडणूक विवादित होती. 1985 मध्ये लष्करी सरकारवर उघड टीका केल्यामुळं तिला अटक करण्यात आली होती आणि तिला दहा वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा झाली होती. नंतर तिची सुटका झाली. 1997 च्या अध्यक्षीय निवडणुकीत त्या दुसऱ्या स्थानावर राहिल्या. ती निवडणूक चार्ल्स टेलरनं जिंकली होती.

एलेननं 2005 च्या अध्यक्षीय निवडणुकीत विजय मिळवला आणि 16 जानेवारी 2006 रोजी पदभार स्वीकारला. 2011 मध्ये ती पुन्हा निवडून आली. आपल्या देशाच्या अध्यक्षपदी निवडून आलेल्या आफ्रिकेतील त्या पहिल्या महिला होत्या. 2011 मध्ये महिलांना शांतता राखण्याच्या प्रक्रियेत आणण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नांची दखल घेऊन त्यांना नोबेल शांतता पुरस्कार मिळाला. त्यांच्या नेतृत्वासाठी त्यांना इतर अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत. जून 2016 मध्ये Sirleaf ची पश्चिम आफ्रिकन राज्यांच्या आर्थिक समुदायाच्या अध्यक्षपदी निवड झाली.

लायबेरिया हा आफ्रिकेतील तुलनेनं लहान देश, पण तिथं लोकशाहीच्या नावाखाली सुरू असलेली हुकूमशाही थांबवून खरी- लोकांची लोकशाही आणली. यामागं त्यांच्या उच्चशिक्षणाचीही पार्श्वभूमी आहे. १९४८ ते ५५ या काळात लायबेरियातच महाविद्यालयीन शिक्षण, पुढं १९६१ साली लग्न होऊन अमेरिकेत गेल्यावर तेथील मॅडिसन बिझनेस कॉलेजातून पदवी व ‘हार्वर्ड’च्या ‘जॉन एफ. केनेडी स्कूल ऑफ गव्हर्न्मेंट’मधून १९७१ मध्ये ‘मास्टर ऑफ पब्लिक अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशन’ हे सारे करून देश सुधारण्याच्या इच्छेनेच त्या मायदेशी परतल्या.

१९७१ ते ७३ अर्थ खात्याच्या उपमंत्री, पण राजीनामा; मग १९७९ ते ८० अर्थमंत्री, पुन्हा राजीनामा, १९८५ मध्ये उपराष्ट्राध्यक्षपदाची निवडणूक लढवतानाच देशनिंदेच्या आरोपाखाली १० वर्षे नजरकैद, मग १९८९ मध्ये चार्ल्स टेलर यांच्यासह लोकशाही प्रस्थापना आणि १९९७ साली टेलर यांच्याशीही राजकीय मतभेदांनंतर स्वत:च राष्ट्राध्यक्षपदासाठी प्रयत्न, अशा चढउतारांदरम्यान त्यांनी सिटी बँक, संयुक्त राष्ट्र विकास प्रकल्प (यूएनडीपी), वर्ल्ड बँक येथेही आफ्रिका विभागीय उच्चपदे भूषविली.