छत्रपती शिवरायांनी बांधलेला किल्ला. याचे मूळ नाव मार्कंडेय. हिरोजी फर्जंद व अर्जोजी यादव यांनी गडाचे मजबूत व सुंदर बांधकाम केल्याबद्दल त्यांना प्रत्येकी पाच हजार होन बक्षीस देण्यात आले होते.
पन्हाळा : ऐतिहासिक पन्हाळगडाचा (Panhalgad) जोड किल्ला म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या पावनगडाला शासनाने राज्य संरक्षित स्मारक म्हणून घोषित केले आहे. याबाबतची अधिसूचना आज शासनाच्या पर्यटन व सांस्कृतिक कार्य विभागाने काढली आहे. दरम्यान, सूचना व हरकतींसाठी दोन महिन्यांचा कालावधी देण्यात आला आहे.