या’ गुंडाने रनआउट दिल्यामुळे अंपायरवर झाडल्या होत्या गोळ्या

जुलै 2015. एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाला. पाहताना त्यातील दृश्‍य थोडं फिल्मी, परंतु बऱ्यापैकी भीतिदायक वाटलं. व्हिडिओमध्ये कुर्ता- पायजामा घातलेला एक मध्यमवयीन व्यापारी सरळ उभा आहे. त्याच्या डोक्‍यावर बाटली ठेवलेली होती. व्यापाऱ्याची भीतीने गाळण उडाली होती. एक दुबळा माणूस त्याच्या समोर उभा होता. त्याच्या हातात एक चमकणारं पिस्तूल होतं. व्यापारी डोक्‍यावर बाटली घेऊन उभा असताना पिस्तूल घेतलेला माणूस "हा, ए हुई ना बात!' असं म्हणत पिस्तुलातून गोळी झाडतो. पिस्तुलातून सुटलेली गोळी बाटलीला लागते व्यापाऱ्याला नाही. मग पिस्तूलवाला माणूस बोलतो, "बच गया बे..!'

या व्हिडिओचा आणखी एक भाग आहे. पिस्तूलवाला माणूस व्यावसायिकाला चाबकाने मारहाण करीत आहे. व्हिडिओच्या एका दृश्‍यात, पिस्तूल पकडणारी व्यक्ती व्यावसायिकाला पाय धरून माफी मागायला सांगत आहे. त्या व्यापाऱ्याला त्या दिवशी माफी मिळाली; पण त्याला त्याचा जबर धक्का बसला. हृदयविकारामुळे व्यावसायिकाचे काही दिवसांनंतर निधन झाले. याबाबत काहीच माहिती नसल्याचे पोलिसांनी दावा केला. हा व्हिडिओ बाहेर आला तेव्हा लोकांना वाटले, की हा एक गमतीदार विनोदी व्हिडिओ आहे. पण व्हिडिओ खरा होता. यूपीमध्ये आंबेडकर नगरचा तो व्हिडिओ होता. बाजू खान असे त्या व्यापाऱ्याचे नाव होते. बाजू खानची काय चूक होती? बाजू खान याने आवाज उठविला की, पिस्तूलवाल्या माणसाने खंडणी मागितली. बाजू खानने एका लग्नात इतर व्यावसायिकांना सांगितले होते, की पिस्तूलवाल्या माणसाला खंडणी देऊ नका. या व्हिडिओमध्ये दिसणारी ही एकमेव शिक्षा त्यासंदर्भातच होती.

पण हा पिस्तूलवाला माणूस कोण होता? इतकं धाडस तो कसं काय करू शकतो? खान मुबारक असे त्या पिस्तूलवाल्या माणसाचे नाव आहे. आंबेडकर नगरचा माफिया खान मुबारक. अनेक खून तसेच देशातील मोठ्या घटनांमध्ये त्याचा सहभाग होता. त्याची थेट दाऊद इब्राहिम आणि छोटा राजनशी मैत्री. सन 2000 नंतर अनेक वेळा अलाहाबाद, फैजाबाद, आंबेडकर नगरसह अनेक भागांत आपल्या सक्रियतेचा पुरावा देणाऱ्या माफिया खान मुबारकचा केवळ धावबाद दिल्याने अंपायरवर गोळी झाडण्यापासून बसपच्या नेत्याच्या हत्येपर्यंत हात होता. खान मुबारक, त्याचे सहकारी आणि त्याच्या कुटुंबातील सदस्यांची मालमत्ता ही संपूर्ण गोष्ट सांगण्याचे निमित्त आहे, जे दोन वर्षांपासून चालू आहे योगी आदित्यनाथ यांच्या सरकारमध्ये. ताजी घटना म्हणजे 13 जुलै रोजी आंबेडकर नगरात पाडलेले खान मुबारक याच्या मेव्हण्याचे घर.

क्रिकेट सामन्यातील अंपायरला मारली गोळी

उत्तर प्रदेशातील माफिया आणि गुन्हेगारांमध्ये कमी-अधिक प्रमाणात एकच कल दिसून येतो. बऱ्याचदा बदला घेण्याच्या प्रकारामुळे किंवा चुकून हे माफिया गुन्हेगारी जगतात प्रवेश करतात. पण लोक सांगतात, की आंबेडकर नगरातील हंसवार गावातील रहिवासी खान मुबारक याची एंट्री अशी झाली नाही. प्रयागराजमधील पूर्वीच्या (अलाहाबाद) राजकीय आणि गुन्हेगारी कारभाराचा तो काळ होता, जेव्हा मुबारकने या क्षेत्रात प्रवेश केला होता. त्याला त्याच्या मोठ्या भावाचा पाठिंबा मिळाला. थोरल्या भावाचे नाव खान जफर ऊर्फ जफर सुपारी. आंबेडकर नगरातील रहिवासी असलेल्या जफर सुपारीने वयाच्या 15व्या वर्षी गावातील एका मुलाची हत्या केली होती. या घटनेमुळे तो गुन्हेगारी जगतामध्ये दाखल झाला. हळूहळू छोटा राजनच्या जवळ गेला. लोक म्हणतात, की त्याचा प्रभाव खान मुबारकवर पडला.

आता पाहूया अलाहाबादचा विषय. अलाहाबाद विद्यापीठातून इंग्रजी साहित्यात एमए शिकणाऱ्या मुबारकने क्रिकेट सामन्यात भाग घेतला. मुबारक मैदानावर फलंदाजी करीत होता. तो धाव घेऊन धावा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करीत होता, पण विरोधी संघाने त्याचे स्टम्प उडवले. अंपायरने मुबारकला धावबाद दिले. अपील ऐकले नाही. मुबारक संतापला. बातम्यांनुसार, मुबारकने अंपायरला गोळ्या घालून ठार मारले. अशाप्रकारे मुबारकने गुन्हेगारीच्या दुनियेत थेट प्रवेश केला.

यानंतर अनेक किस्से घडले. कधी पोस्ट ऑफिस लुटणे तर कधी खंडणीच्या प्रकरणात एका व्यावसायिकाची हत्या. वर्षानुवर्षे हा व्यवसाय इतका पसरला, की आंबेडकर नगर पहिल्या तीन गुन्हेगारीत सक्रिय जिल्ह्यात आलं. 2020 मध्ये एका वृत्त वाहिनीशी बोलताना उत्तर प्रदेश एसटीएफचे प्रमुख अमिताभ यश यांनीही म्हटले होते, की "आम्ही गुन्हेगारांच्या सक्रिय जिल्ह्यांची यादी बनविली, त्यामध्ये आंबेडकर नगर पहिल्या क्रमांकावर आहे. एखादा व्यापारी इकडे तांड्यात काम करत असेल तर त्याला खंडणी द्यावी लागली आणि सर्व अपराधांमागे खान मुबारक याचे नाव पुढे येत असे.'

मुन्ना बजरंगी याच्याशी लढा

या दरम्यान, छोटा राजन आणि पूर्वांचलचा दुसरा माफिया मुन्ना बजरंगी यांच्यात कलह सुरू झाला होता. आणि खान मुबारकने 2006 मध्ये अलाहाबादमध्ये पोस्ट ऑफिस लुटल्याचा आरोप तेव्हा मुन्ना बजरंगीच्या डोक्‍यावर आला. कारण, लोक म्हणतात, की अलाहाबाद हे मुन्ना बजरंगी आणि त्याच्या सर्व शूटर्सचे विश्रांतिस्थान होते. जिथे ही घटना घडली तेथे मुन्ना बजरंगी टोळी अलाहाबादमध्ये विश्रांती घेण्यासाठी येत असे. खान मुबारक सक्रिय होताच गुन्हेगारी सत्तेचे संतुलन थोडे गडबडले. मुन्ना बजरंगीने बंटी अफरोज, संजीव जीवा आणि बच्चू यादव यांसारख्या खास व्यक्तींना नवे शूटर्स जोडण्याचे काम दिले.

खान मुबारकने मुन्ना बजरंगी याच्या जवळच्या डॉक्‍टराकडून 25 लाख रुपयांची खंडणी मागितली तेव्हा वेगळेच वळण मिळाले. संजीव जीवाला याची माहिती मिळाली. जीवाने मुन्ना बजरंगीला ही गोष्ट सांगितली. त्यानंतर खान मुबारक आणि मुन्ना बजरंगी या टोळींमध्ये शूटआउटचा टप्पा सुरू झाला. कधी झुन्सीमध्ये तर कधी दक्षिण मलाकामध्ये. कधी थेट खान मुबारक आणि मुन्ना यांच्या शूटर्समध्ये परस्परांवर गोळीबार सुरू झाला. मग एसटीएफ सक्रिय झाला. पोलिस अलाहाबाद विद्यापीठाच्या वसतिगृहात घुसले असल्याचे एका वृत्तात सांगण्यात आले. पूर्वांचलचे अनेक सक्रिय शूटर्स वसतिगृहातून पकडले गेले. दुसरीकडे, बंटी अफरोजने खान मुबारक व छोटा राजन यांच्या जवळच्या फिरोजची हत्या केली.

काला घोडा शूटआउट

असं म्हणतात की, या घटनांनंतर जेव्हा पोलिसांच्या कारवाया वाढल्या, तेव्हा खान मुबारक मुंबईला गेला. त्याच्या भावाबरोबर राहिला. छोटा राजनच्या जवळ गेला आणि मग ती घटना घडली, ज्यामुळे गुन्हेगाराचा आलेख वाढला. मोठ्या कथेपूर्वी एक छोटी कथा जाणून घेऊया. दोन व्यक्ती. अमजद खान आणि हिमांशू चौधरी अशी त्यांची नावे. दोघेही ड्रग्समध्ये काम करायचे. आणि छोटा राजनच्या जवळचा ड्रग्स विक्रेता अजाज पठाण याच्याकडून 50 लाख रुपये घेतले. अमजद खान आणि हिमांशू पैसे परत न करता दाऊद इब्राहिमला भेटले. या घटनेच्या दहा वर्षांपूवी म्हणजे 1993 मध्ये दाऊद आणि छोटा राजन वेगळे झाले होते. आणि विभक्त झाल्यानंतर ते एकमेकांचे शत्रू बनले होते. मुंबईच नव्हे तर थायलंड, नेपाळ, मलेशिया, बॅंकॉक आणि दुबई येथे या दोघांमध्ये बऱ्याच मोठ्या-मोठ्या घटना घडल्या. इकडे पोलिसांनी एका प्रकरणात अमजद खान आणि हिमांशू चौधरी यांनाही अटक केली होती. एजाज दोघांकडूनही मार खाल्लेला होता.

छोटा राजनला सुपारी देण्यात आली. छोटा राजनसाठी हा टर्निंग पॉईंट होता, सुपारी पूर्ण करण्यासाठी, दाऊद इब्राहिमच्या गुंडांना उडवून देण्यासाठी आणि मुंबई पोलिसांसमोर एक उदाहरण ठेवण्यासाठी. दोघांचा एकाच वेळी निकाल लावण्याची वेळ आली होती. छोटा राजनने आपल्या जवळच्या जफर सुपारी आणि राजेश यादव यांच्याकडे हे काम सोपवले. या लोकांनी पूर्वांचल येथून खास करून अलाहाबाद येथील शूटर्सना बोलावले.

16 ऑक्‍टोबर 2006 चा तो दिवस. मुंबईतील काला घोडा भागात पोलिस व्हॅन हिमांशू आणि अमजद यांना कोर्टात उभे करण्यासाठी घेऊन जात होती. एके ठिकाणी पोलिस व्हॅनला घेरण्यात आलं अन्‌ चारही बाजूंनी गोळीबार सुरू झाला. व्हॅनच्या आत बसलेल्या लोकांचे मृतदेह थंड होईपर्यंत गोळ्या चालल्या. काम पूर्ण झाले. छोटा राजनने हे हत्याकांड घडवले होते. बातम्यांनुसार बर्ड पासी, ओसामा खान, निहाल कुमार, नीरज वाल्मीकी, जफर सुपारी आणि खान मुबारक यांनी एकत्रितपणे हा गोळीबार केला होता. वृत्तानुसार, खान मुबारकला नंतर एसटीएफने अटक केली असता, चौकशी दरम्यान त्याने ही नावे सांगितली होती. दिवसाढवळ्या घडलेल्या या हत्याकांडाची नोंद इतिहासात काला घोडा शूटआउट म्हणून नोंदली गेली. मुंबई गुन्हे शाखेने बाचा पासी, जफर सुपारी आणि खान मुबारक यांना अटक केली.

यानंतर, चित्रपट जगताशी निगडित राजकुमार संतोषी व हिमेश रेशमिया यांची हत्या करण्याच्या कटात खान मुबारक याचे नावही चर्चेत येते. एका वृत्तानुसार, छोटा राजनने या दोघांना ठार मारण्याचे कंत्राट घेतले होते. यासाठी शूटर्सना तैनात करायचे होते. विशेष सहाय्यक एजाज लकडावालाने शूटर्सना भरती करण्याचे काम हाती घेतले. जेलमध्ये कैद खान मुबारक याने मदत केली. लखनऊ आणि बाराबंकी येथून शूटर्स मागविण्यात आले होते. परंतु मुंबई गुन्हे शाखेमुळे त्यांचे हे कृत्य रोखले गेले. त्यामुळे काम होऊ शकले नाही.

याशिवाय तुरुंगात असताना खान मुबारकने बऱ्याच घटना घडवून आणल्या. कधी खंडणी मागितली तर कधी व्यावसायिकाची हत्या केली. काही प्रसंगांतून खान मुबारक बाहेर पडला तरी किस्से जोडले गेले.

कॅश व्हॅन दरोडा आणि...

15 मे 2007 रोजी रात्री 8 वाजता अलाहाबादमध्ये कॅश व्हॅन लुटण्यासाठी हल्ला करण्यात आला. दरोडेखोरी अयशस्वी ठरली परंतु व्हॅनसोबत असलेले दोन रक्षक मारले गेले. आणि दुसऱ्या गार्डने त्याच्या बंदुकीने दोन दरोडेखोरांना ठार केले. जेव्हा दोन्ही दरोडेखोरांची ओळख पटली तेव्हा एकाचे नाव सौरभ सिन्हा आणि दुसऱ्याचे नाव विनय रंजन गुप्ता असल्याचे समोर आले. वृत्तानुसार, या दोघांकडून फोन जप्त करण्यात आले. फोनचे कॉल डिटेल रेकॉर्ड काढले गेले. सर्व तारा आंबेडकर नगरला दाखवत होत्या. या दोघांच्या मृत्यूनंतर काही दिवसांनंतर पोलिसांनी ज्या फोनवर सर्वाधिक कॉल झाले होते त्या नंबरवर त्यांच्या फोनवरून कॉल केला. तेथून खान मुबारकने फोन उचलला. पोलिसांचा संशय आत्मविश्वासात बदलला. मुबारकला अटक झाली आणि नंतर चौकशी झाली. चौकशीत खान मुबारकने काला घोडा गोळीबारातील गुप्त घटना सांगितली.

तुरुंगातून घडवून आणली त्याच्याच मित्राची हत्या

खान मुबारक 2007 ते 2012 या काळात नैनी मध्यवर्ती कारागृहात बंद होता. पण 2011 मध्ये एक मोठी घटना समोर आली. छोटा राजनच्या जवळच्या ओसामाला ठार करण्यात आले. छोटा राजनच्या खास व्यक्तींमध्ये ओसामा एक होता आणि काला घोडा शूटआउटमध्येही त्याचा हात असल्याच्या बातम्या आहेत. तर सप्टेंबर 2011 मध्ये एके दिवशी लोकांनी इरादतगंज रेल्वे क्रॉसिंगजवळ एक मृतदेह पडलेला पाहिला. गोळ्या घालून मृतदेहाचे चाळण करण्यात आले होते. ओळख पटल्यावर तो ओसामाचा मृतदेह असल्याचे समजले. काही लोक म्हणाले, की छोटा राजन टोळीचा सदस्य ओसामा छोटा शकीलबद्दल पोलिसांना माहिती देत होता त्यामुळे दाऊद टोळीने ओसामाला ठार केले. पण काही तज्ज्ञ असेही म्हणतात, की नंतरच्या काळात ओसामा छोटा शकीलच्या टोळीत सामील झाला होता आणि छोटा राजन याला हे अजिबात आवडले नाही. छोटा राजनने जफर सुपारी याला हे काम पूर्ण करण्यास सांगितले आणि असे म्हणतात, की जफर सुपारीने हे काम आपला भाऊ खान मुबारक याच्याकडे सोपवले होते. नैनी तुरुंगात असताना खान मुबारकने ओसामाला मारले. या हत्येसाठी त्याने आपल्या जुना साथीदार राजेश यादवची मदत घेतली आणि 50 लाखांत सुपारी दिली.

तुरुंगातून बाहेर आल्यावर खून

खान मुबारक 2012 मध्ये तुरुंगातून बाहेर आला होता. आणि तो बाहेर येताच खंडणीचे काम सुरू झाले. आणि या वेळी तांडा तहसीलचा सुप्रसिद्ध भट्टा व्यापारी आणि वाहतूकदार ऐनुद्दीन याच्याकडे खंडणी मागितली. मात्र खंडणी मिळाली नाही. ऐनुद्दीनचा मृत्यू झाला. यासह अनेक प्रकरणांत मुबारक तुरुंगात जात होता व बाहेर येत होता.

मुबारकच्या व्यवसायाचा मार्ग थोडा बदलला होता. जमीन व्यापार, खंडणी आणि हप्तेवसुली यासह इतर गुंडांना शूटर्स हवे असतील तर त्यांना शूटर्स पुरवले जात होते. या कामाचे केंद्र हंसवार या आंबेडकर नगरातील घरच होते. आणि येथूनच आणखी एक रक्तरंजित वैर सुरू झाला तो हंसवारमध्ये राहणारे बसपचे नेते जुगराम मेहंदी याच्याशी. खुद्द जुगराम मेहंदीवर दरोडे, खून व खुनाचा प्रयत्न असे गुन्हे दाखल होते. त्यामुळे इकडे खान मुबारकही कमी नव्हता. संघर्ष वाढला. जेव्हा जुगरामवर खान मुबारकच्या माणसांवर हल्ला झाल्याचा आरोप झाला, तेव्हा खान मुबारकने जुगरामच्या लोकांवर हल्ला केला. आणि शेवटी 15 ऑक्‍टोबर 2018 रोजी एका शूटआउटमध्ये खान मुबारकने जुगराम मेहंदीला ठार मारल्याचा आरोप आहे.

थोडे मागे जाऊया. 2016 मध्ये तुरुंगातून बाहेर आल्यानंतर 2017 मध्ये यूपी एसटीएफने खान मुबारक याला लखनऊमधून अटक केली. त्यानंतर खान मुबारक तुरुंगात आहे. 2018 मध्ये फैजाबाद कारागृहातून त्याचा एक व्हिडिओ व्हायरल झाला आहे, ज्यामध्ये तो म्हणाला, "माझ्यावर हल्ला करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. खान मुबारक हे कधीही न संपणाऱ्या ऑर्गनायझेशनचे नाव आहे. माझ्यावर हल्ला झाला तर खादी व खाकी या दोघांनाही सोडणार नाही.' हा थेट इशारा होता. जेलमधून व्हिडिओ आल्यावर खळबळ उडाली होती. पण मग जुगराम मेहंदीच्या हत्येनंतर तुरुंगातून फक्त व्हिडिओच नाही तर कदाचित खूनही करता येईल, असे समीकरण बनले.

सध्या खान मुबारक हरदोई कारागृहात बंद आहे. दोन डझनहून अधिक गुन्हे त्याच्यावर दाखल झाले आहेत. असे म्हणतात, की त्याच्याविरुद्ध कोणताही साक्षीदार सापडत नाही. त्यामुळे त्याला बाहेर येणे सोपे होते.