भारतीय महिलांचा सुरक्षित गुंतवणुकीकडेच का असतो ओढा?

सुनील शेडोळकरखेडेगावातील गुंतवणूक असो वा कॉर्पोरेट क्षेत्रातील गुंतवणूक, प्रत्येक ठिकाणी महिलांचा संबंध जास्त जवळून येतो. कारण गुंतवणुकीतील धोके विचारात घेऊन सुरक्षित गुंतवणूक करण्याकडेच महिलांचे प्राधान्य असते....कुटुंब व्यवस्थेमध्ये आर्थिक नियोजन करण्यात पुरुषांपेक्षा महिला अधिक सरस ठरतात. आर्थिक चौकटीत उत्पन्न आणि खर्चामधील प्राधान्यक्रम ठरवताना गुंतवणूक या शब्दाला महिलांकडून अधिक न्याय दिला जातो. त्यामुळे एकत्र कुटुंबपद्धत असो वा विभक्त कुटुंबपद्धत असो, साक्षर कुटुंब असो वा निरक्षर, एकल उत्पन्न कुटुंब असो वा द्वि-उत्पन्न कुटुंब असो आणि सधन कुटुंब असो वा करिअर ओरिएंटेड कुटुंब असो, प्रत्येक टप्प्यावर गुंतवणूक या घटकावर महिलांची दृष्टी ही विलक्षण अशी समजली जाते. त्यामुळे खेडेगावातील गुंतवणूक असो वा कॉर्पोरेट क्षेत्रातील गुंतवणूक, प्रत्येक ठिकाणी महिलांचा संबंध जास्त जवळून येतो. कारण गुंतवणुकीतील धोके विचारात घेऊन सुरक्षित गुंतवणूक करण्याकडेच महिलांचे प्राधान्य असते...(Indina Women ahead in secured investments)गुंतवणुकीबाबत महिलांचे (Women) मत विचारात घेण्याचे प्रमाण भारतात सर्वाधिक आहे. अगदी अशिक्षित कुटुंब असो वा सधन कुटुंब आर्थिक नियोजनाची (Planning) दोरी बहुधा महिलांकडेच असते. त्याची कारणे वेगवेगळी आहेत. मुळातच काटकसर हा स्थायीभाव महिलांमध्ये पुरुषांपेक्षा जास्त असल्याने बऱ्याच घरांतील आर्थिक नाड्या या महिलांच्या हाती दिल्या जातात किंवा गरजेनुसार व परिस्थितीनुसार ही जबाबदारी महिला या स्वतःकडे घेतात. त्यामुळे कुटुंबांच्या एकूण मिळकतीवर कुटुंबाचे आर्थिक नियोजन (Financial Planning) ठरवून गुंतवणूक करण्याचा प्राधान्यक्रम ठरविला जातो.गुंतवणुकीचे अनेक प्रकार असले तरी ज्या ज्या श्रेणीमध्ये कुटुंब (Family) वावरते, त्या त्या श्रेणीनुसार गुंतवणूक आणि ती करण्याचे मार्ग ठरत असतात. भारतीय महिला या आर्थिक नियोजनात अन्य देशांतील महिलांपेक्षा अधिक समजदार समजल्या जातात. त्यामुळे कुटुंबाला जोडून ठेवण्यात महिलांचे आर्थिक धोरण जास्त उपयोगी पडू शकते. पाश्चिमात्य व विकसित देशातील दरडोई उत्पन्न व भारतातील दरडोई उत्पन्न यात मोठी तफावत असली तरी भारतीय कुटुंब एकसंघ ठेवण्यात महिलांचे आर्थिक नियोजन ही जमेची बाजू समजली जाते. त्यामुळे वेगवेगळ्या उत्पन्न गटातील महिला आणि गुंतवणुकीकडे बघण्याचा त्यांचा दृष्टिकोन याबाबत वर्गवारीनुसार बघणे महत्त्वाचे ठरू शकते..१) अशिक्षित महिला आणि गुंतवणूक : ग्रामीण भाग किंवा निमशहरी भागातील सर्वसामान्य महिलांचा या वर्गामध्ये समावेश होतो. अशा वर्गातून व्यसनाधीनता बऱ्यापैकी कुटुंबात डोकावत असल्याने कर्त्या पुरुषापेक्षा त्या घरातील महिलेचाच स्वतःच्या हिमतीवर कुटुंबाचा घरगाडा खेचून न्यावा लागतो. त्यामुळे बऱ्याच ठिकाणी हाती येणाऱ्या उत्पन्नापेक्षा खर्चाची यादीच मोठी असल्याने गुंतवणूक हा घटक प्राधान्य यादीत असणे दुर्मीळच समजले जाते आणि असेलच तर खालून शेवटच्या क्रमांकावर गुंतवणुकीचे नाव असू शकते. भविष्यातील गुंतवणुकीपेक्षा खर्च भागवणारी गुंतवणूक करण्याकडे या वर्गातील महिलांचा कल दिसून येतो. शेळीपालन, कुक्कुटपालन, भिशी चालविणे किंवा शेतीशी निगडित व्यवहारात गुंतवणूक करण्याकडे या महिलांचा कल असतो.२) गृहिणी : उत्तम गृहिणी ही यशस्वी कुटुंबाचा कणा समजली जाते. अशिक्षित, कमी शिकलेल्या किंवा भरपूर शिकलेल्या; पण कुटुंबाची गरज असणाऱ्या महिला या वर्गात मोडतात. कुटुंबाच्या आर्थिक नियोजनाची दोर अशा महिलांकडे असल्याचे दिसून येते. अशा वर्गातील महिलांकडे व्यवहारी ज्ञान हा विशेष गुण असतो. (जो शाळेत शिकविला जात नाही) काटकसरी व्यवहार, साचेबद्ध खर्चाचे नियोजन, मुलांचे शिक्षण, घरखर्च, लग्न-समारंभ, येणार-जाणारे पाहुणे आणि मग गुंतवणूक अशी क्रमवारी लावली जाते. प्रत्येक टप्प्यावरील खर्च हा तेवढाच महत्त्वाचा असल्यामुळे गुंतवणुकीची सुरक्षितता अशा महिला प्रामुख्याने पडताळून पाहूनच गुंतवणुकीचा निर्णय करतात. पोस्टातील रिकरिंग डिपॉझिट, बँकांतील डिपॉझिट, हप्त्यांवर पण किफायतशीर असणारे आणि कुटुंबाच्या भविष्यातील गरजा लक्षात घेऊन केलेली जमिनीमधील गुंतवणूक सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून निवडण्याचा पर्याय या महिला स्वीकारू शकतात किंवा स्वीकारताना दिसतात..अनिवासी भारतीयांनो भारतात गुंतवणूक करण्यापूर्वी हे नक्कीच वाचा..... .३) नोकरदार उच्च मध्यमवर्गीय महिला आणि गुंतवणूक : पती आणि पत्नी दोघेही नोकरी करणाऱ्या ‘वर्किंग कपल’ या वर्गात अशा महिला येतात. दोघेही कमावणाऱ्या अशा कुटुंबवर्गात आर्थिक सधनता असल्याने गुंतवणुकीकडे बघण्याचा दृष्टिकोन अशा महिलांमध्ये अधिक असतो. अशा कुटुंबात एक किंवा दोन अपत्ये असण्याचे प्रमाण जास्त असते. त्यामुळे प्रत्येक गोष्ट गुंतवणुकीच्या दृष्टीने बघण्याची सवय अशा कुटुंबांत अधिक असते. अगदी मुलांच्या शिक्षणाकडेही भविष्यातील गुंतवणूक म्हणून बघितले जाते. त्यामुळे सुरक्षित आणि धोका पत्करून गुंतवणूक करणारी महिला या वर्गात दिसते. मुलांच्या उच्चशिक्षणासाठी योग्य गुंतवणूक, मुलींच्या लग्नासाठी योग्य गुंतवणूक, स्वतःच्या ओल्ड एजची तरतूद करणारी गुंतवणूक असे अनेक प्रकार या वर्गातून दिसून येतात. फिक्स्ड डिपॉझिट, रिकरिंग डिपॉझिट, पीपीएफ, म्युच्युअल फंड, विमा पॉलिसी, पेन्शन स्कीम, ओपन लॅँड, सेकंड होम आणि रोख अशा स्वरूपातील गुंतवणूक या वर्गातील महिला करताना दिसतात. सधन वर्गातून येऊनही शेअर मार्केटमधील गुंतवणुकीपासून हा महिला वर्ग लांब असल्याचे दिसून येते. सोने खरेदीकडे या वर्गातील महिलांचा जास्त कल दिसून येतो.४) करिअर ओरिएंटेड महिला आणि गुंतवणूक : मुलींच्या लग्नाचे वय सरकारने १८ वर्षे पूर्ण असे ठरविलेले असले तरी आपल्या करिअरला सर्वोत्तम प्राधान्य देणाऱ्या तरुण मुली या वर्गात मोडतात. चांगले शिक्षण त्यानंतर नोकरी त्यानंतर उच्चशिक्षण आणि त्यानंतर करिअर अशा प्रवर्गातून या महिलांचा प्रवास सुरू असतो. शिक्षणासाठी मोठ्या प्रमाणात कर्ज घेऊन उच्चशिक्षण हीच मोठी गुंतवणूक समजणारा हा महिला वर्ग आज मोठमोठ्या कॉर्पोरेट क्षेत्रात कार्यरत आहे. मोठ्या पगाराची नोकरी आणि प्रचंड क्रयशक्ती असणाऱ्या या क्षेत्रात मुलींचे लक्षणीय प्रमाण आहे..म्युच्युअल फंड, शेअर मार्केट, टर्म इन्शुरन्स, पेन्शन स्कीम आणि कॅश लिक्विडिटी अशा स्वरूपातील गुंतवणुकीत स्वारस्य ठेवून आहेत. वैद्यकीय उपचारपद्धती खूप महाग झालेली असल्याने हेल्थ कॉन्शसनेसबाबत जागरूकता या वयातील महिला वर्गांकडून सर्वाधिक दाखविली जाते. भारतात केवळ दोन टक्के लोक मेडिकल इन्शुरन्स घेतात, त्याची कारणे वेगवेगळी आणि आर्थिक उत्पन्नाशी निगडित असली तरी ८० टक्क्यांपेक्षा जास्त महिला स्वतःचा, आपल्या कुटुंबीयांचा आणि आपल्या पालकांचा मेडिकल इन्शुरन्स हा खर्च नसून कुटुंबाच्या सुरक्षिततेसाठी डोळसपणे केलेली मोठी गुंतवणूक असल्याचे समजणारा हा वर्ग आहे.(लेखक आर्थिक घडामोडींचे अभ्यासक आहेत.)शेअर बाजारापासून महिलावर्ग दूरप्रत्येक क्षेत्रात पुरुषांशी खांद्याला खांदा लावून काम करणाऱ्या महिला अनेक क्षेत्रांत पुरुषांपेक्षाही पुढे दिसतात. कॉर्पोरेट क्षेत्र, सार्वजनिक उद्योग, पब्लिक सर्व्हिसेस, आयएएस, आयपीएस, बँका, इन्शुरन्स आदी क्षेत्रांत अग्रेसर असणारा महिलावर्ग शेअर बाजारात मात्र म्हणावा तेवढा एकरूप झालेला नाही. ‘डर के आगे जीत है,’ असे शेअर बाजाराचे वर्णन केले जाते; पण सर्वोत्तम परताव्यासाठी पुढाकार घेऊन किंवा झोकून देऊन गुंतवणूक करणाऱ्या महिला या क्षेत्रात दोन पावले मागे राहणे पसंत करतात. कारण जोखमीच्या गुंतवणुकीपेक्षा सुरक्षित गुंतवणुकीकडेच भारतीय महिलांचा जास्तीत जास्त ओढा असल्याचे दिसून येते..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.