.jpg?w=480&auto=format%2Ccompress&fit=max)
डॉ. अमर अनंत अडके
शिवछत्रपतींच्या तेजस्वी जीवनगाथेतील अनेक रोमांचकारी पर्वे याच किल्ल्यांच्या साक्षीने घडली. कोल्हापूर जिल्ह्यात तेरा डोंगरी किल्ले किंवा वनदुर्ग आहेत - किल्ले पन्हाळगड, विशाळगड, पारगड, महिपालगड, गंधर्वगड, कलानिधीगड, सामानगड, भुदरगड, रांगणा, मुडागड, शिवगड, गगनगड आणि पावनगड. शिवछत्रपतींचे स्वराज्याचे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी अनेक महत्त्वाचे संग्राम झाले.