simple Ganpati Decoration: नेत्रदीपक डेकोरेशनची चलती

वैष्णवी वैद्य-मराठेश्रावणाच्या येण्याबरोबर ओढ लागते ती भाद्रपदात येणाऱ्या गणेश चतुर्थीची. श्री गजानन आपले आराध्यदैवत मानले जाते. गणपती बाप्पाशी आपली भावनिक नाळ जोडली गेली आहे. त्यामुळे आपल्या लाडक्या बाप्पाला घरी आणताना आकर्षक सजावट करावी अशी प्रत्येकाचीच इच्छा असते..स्वातंत्र्यपूर्व काळात गणेशोत्सवाला सार्वजनिक स्वरूप दिले आणि महाराष्ट्रभर एक नवीन पर्व सुरू झाले. त्यापूर्वीही घराघरांत गणपती बाप्पा विराजमान व्हायचेच, परंतु या सामाजिक क्रांतीनंतर गणेशोत्सवाचा विस्तार आणि पर्यायाने उत्साह आणखीनच वाढला. काळानुरूप गणेशोत्सवाला अधिकच भव्यदिव्य रूप मिळत गेले.भाद्रपदाच्या शुक्ल पक्षात चौथ्या दिवशी येणारी गणेश चतुर्थी आपल्या देशातील लोकांसाठी धार्मिक, भावनिक आणि आध्यामिकदृष्ट्या फार महत्त्वाची आहे. या तिथीला मूर्तीरुपी गणेशाची पूजा केली जाते.गणपतीच्या आगमनाची तयारी करण्यासाठी एक-दोन महिने आधीपासूनच लगबग सुरू झालेली असते. तयारीतील सगळ्यात महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे गणपती बाप्पाच्या आसनाभोवतीची आरास.जेव्हा सार्वजनिक गणेशोत्सव साजरे होऊ लागले, तेव्हा अधिकाधिक आकर्षक आरास करण्याची पद्धतही प्रचलित होऊ लागली. भव्य-दिव्य देखावे, मोठाल्या गणेशमूर्ती, त्यासाठी आकर्षक डेकोरेशन या सगळ्या गोष्टी वाढत गेल्या. मग घरगुती गणपती बाप्पासाठीही लोक मोठ्या उत्साहाने सजावट करू लागले.काही वर्षांपूर्वीपर्यंत एकत्र कुटुंबपद्धती असल्यामुळे तयारीसाठी घरात भरपूर मंडळी असायची. मनुष्यबळ असल्यामुळे काहीतरी थीम ठरवून गणपतीसाठी सजावट शक्य असायची आणि मग तो ट्रेंडच झाला. बाजारात खास गणपतीची आरास करण्यासाठी महिरपी, लायटिंग, फुलांच्या बैठका असे सजावटीचे सामान मिळू लागले.आता लोक आपापल्या हौशीप्रमाणे गणपतीची आरास आणि सजावट करतात. आपल्या घरातील गणपतीची सजावट विलोभनीय व आकर्षक कशी होईल याच विचारातून नवनवीन कल्पना आकारास येतात. रेडीमेड आरास वापरून किंवा घरगुती साहित्य वापरून गणरायासाठी जास्तीत जास्त देखणी आरास करण्यावर लोकांचा भर असतो.सजावटीसाठी रेडीमेड वस्तू आणायच्या असतील, तर त्यातील हे काही महत्त्वाचे प्रकार...रेडीमेड रांगोळ्याआजकाल एमडीएफच्या रांगोळ्या भरपूर प्रचलित आहेत. हे रांगोळ्यांच्या आकाराचे रेखीव बोर्ड असतात. यात रंग भरून रांगोळी काढता येते. रेखीव रांगोळी काढणे प्रत्येकाला जमतेच असे नाही, अनेकदा वेळही नसतो. अशा वेळी या रांगोळ्या सोईस्कर ठरतात. तसेच 3डी रांगोळ्यांचा पर्यायही सोपा, पण आकर्षक ठरतो.3डी रांगोळीमध्ये तुम्हाला हव्या त्या डिझाईनचे प्लॅस्टिक किंवा सिंथेटिकचे पझल सारखे छोटे-छोटे तुकडे असतात. ते फक्त रांगोळीच्या आकारात मांडून ठेवायचे. आजकाल बाजारात एलईडी रांगोळ्यासुद्धा आल्या आहेत. यामध्ये एलईडी पणत्यांसारखे छोटे दिवे असतात, जे तुम्ही मूर्तीच्या आजूबाजूने महिरपीसारखे सजवू शकता.सध्याचा सगळ्यात ट्रेंडिंग पर्याय म्हणजे लोकरीच्या वॉशेबल रांगोळ्या. अगदी खरी वाटणारी लोकरीची फुले, महिरपी, रांगोळ्या, समईच्या रांगोळ्या, अगदी गजरे, वेण्या हे प्रकार हल्ली फार प्रचलित आहेत. लोकरीच्या रांगोळ्या वापरण्याचे अनेक फायदे आहेत.त्या धुवायला अगदी सोप्या असल्याने धुवून पुन्हा वापरता येतात. हाताने विणलेल्या असल्याने त्या टिकतातही जास्त. तसेच त्या दिसायला अगदी सुरेख, रेखीव आणि नाजूक असतात, त्यामुळे हा प्रकार सजावटीमध्ये सगळ्यात जास्त प्रचलित आहे..रेडीमेड तोरणेरेडीमेड तोरण हा सजावटीचा एक पारंपरिक प्रकार आहे, असे म्हणायला हरकत नाही. पूर्वीच्या काळी मोठाल्या वाड्यांच्या किंवा बैठ्या घरांच्या दरवाज्यांवर झेंडूच्या टपोऱ्या फुलांची तोरणे लावलेली असायची. सणवार सोडून एरवीसुद्धा प्रवेशद्वारं तोरणांनी सजलेली असायची.आता सणासुदीदरम्यान दरवाजा, खिडक्या आणि दारांना सुशोभित करण्यासाठी जी तोरणं वापरली जातात, ती प्लॅस्टिक, फॅब्रिक, कागदी फुले, मणी किंवा धातू अशा विविध सामग्रीपासून तयार केली जातात. आता सिक्वेन्स भरतकाम केलेले फॅब्रिक, लाइटवेट पेपर कट-आउट्स, मणी, धातूचे आकृतिबंध अशा वेगवेगळ्या प्रकारची तोरणंसुद्धा मिळू लागली आहेत.ती दिसायला सुरेख आणि वापरायला सोपी असतात. त्यातही लोकरीची तोरणं जास्त टिकाऊ आहेत. लोकरीच्या तोरणांमधील रंगसंगती जास्त आकर्षक दिसते. जिथे बाप्पाची मूर्ती विराजमान होणार असते, त्याच्या मागच्या बाजूला सजावट म्हणून ही तोरणं वापरली जातात.यामुळे आरास उठून दिसते. नैवेद्याच्या ताटाभोवतीसुद्धा लोकरीच्या रांगोळ्या आणि महिरपी फार सुरेख दिसतात. तसेच आजकाल लोकरीची अगदी खरीखुरी वाटणारी फुलेसुद्धा मिळतात.लाईट्सएलईडी दिवे हा अनेकांचा आवडता प्रकार असतो. लाईट्सच्या नेत्रदीपक रंगसंगतीमुळे हा सजावटीसाठी लोकप्रिय पर्याय ठरतो. स्ट्रिंग लाईट्स, फेअरी लाईट्स, फ्लड लाईट्स, स्पॉटलाईट्स, बॅकड्रॉप्स आणि कंदील/लॅम्पसारख्या विविध स्वरूपांत लाईटच्या माळा उपलब्ध असतात.स्ट्रिंग आणि फेअरी लाईट्स आजकाल फार प्रचलित आहेत. तुम्हाला हव्या त्या रंगात आणि ब्राईटनेसमध्ये हे दिवे मिळतात. जागा कशी आहे त्याप्रमाणे तुम्ही या लाईट्सचा वापर करू शकता. एखादी थीम ठरवून सजावट करत असाल तर फ्लड लाईट्स, स्पॉटलाईट्स अतिशय उपयोगी आहेत.शक्यतो मोठ्या देखाव्यांसाठी त्यांचा जास्त वापर होतो; पण घरगुती गणपतीसाठी तुम्ही छोटे फोकस घेऊ शकता.रेडीमेड मखरपूर्वी घरच्या घरी मखर करण्यासोबतच थर्माकोलच्या रेडीमेड मखरांचीही बाजारात चलती होती. परंतु आता सर्वजण पर्यावरणपूरक सजावट करण्यासाठी आग्रही असल्यामुळे लाकडी, कापडी, कागदी, बांबूपासून मखरे तयार करण्यावर भर दिला जात आहे.या पर्यायांमुळे पर्यावरणाला कुठलाही धोका पोहोचत नाही आणि कमीत कमी वेळात सुबक आणि रेखीव मखर मिळते. रेडीमेड मखर आणले, तरी तुम्ही मनाप्रमाणे आरास करू शकता. रेडीमेड मखरे तुमचा बराच वेळ वाचवतात.मात्र, रेडीमेड मखर घेताना गणपतीच्या मूर्तीचा आकार आणि मखराची उंची नीट पडताळून घेणे फार महत्त्वाचे आहे..थीम सजावटसध्या लोकांच्या हौसेला कसलीही परिसीमा उरलेली नाही. त्यामुळे सर्वांनाच सणवार साग्रसंगीत साजरे करायला आवडतात. सणावाराच्या निमित्ताने सगळे एकत्र येऊन एकमेकांच्या सहवासात वेळ घालवतात. एकत्र जमल्यावर घरच्या घरी गणपतीची आरास करायची मजा वेगळीच असते! अशा वेळी एखादी थीम निवडून सजावट करण्याला पसंती मिळते.आपल्या घरातील सदस्यांकडे, आजूबाजूच्या लोकांकडे किती कल्पकता आणि नावीन्य असते हे सजावटीतील विविधता बघून समजते. सर्वसाधारणपणे त्या वर्षभरात देशात, जगभरात काही महत्त्वाच्या घडामोडी घडल्या असतील, तर त्या सजावटीतून साकारल्या जातात. अशा विविधांगी सजावटींमध्ये विराजमान झालेले बाप्पा आपल्याला पाहायला मिळतात.गेल्या वर्षी बऱ्याच घरांत चांद्रयानाची आरास पाहायला मिळाली. गणेशोत्सवाच्या वेळी पावसाळा असल्याने काहीजण पावसात चिंब, मनसोक्त भिजणारे गणपती बाप्पादेखील उभे करतात. त्यासाठी कापूस वापरून ढगांचा भास निर्माण करून त्यामधोमध बसवलेली बाप्पाची मूर्ती सुरेख दिसते.दोन वर्षांपूर्वी बऱ्याच घरांत सजावटीमध्ये दिसलेली थीम म्हणजे स्वातंत्र्याचा अमृतमहोत्सव. अनेकांनी केशरी, पांढऱ्या आणि हिरव्या रंगाच्या फुलांनी सजावट केली होती.आपली आवड किंवा छंदांवर आधारलेली आरास करण्याचा अनोखा प्रकारही अनेकदा पाहायला मिळतो. एखाद्याला गाण्याची आवड असेल तर कागदापासून विविध वाद्ये तयार करून म्युझिकल थीम सजावट करता येते. वाचनाची आवड असेल, तर पुस्तकांची कल्पकतेने रचना करून सजावट करता येते.यावर्षी काय डेकोरेशन करता येईल याचा विचार करत असाल, तर नुकताच भारताने टी-२० विश्वकरंडक जिंकला आहे. ती थीम वापरता येईल. तसेच आणखी वेगळा देखावा उभारायचा असेल, तर मेट्रो स्टेशन किंवा हिरवळीत दडलेली कोकण रेल्वेही सजावटीमधून साकारता येऊ शकते.हिमालयाची किंवा जंगलाच्या थीमची सजावट करायला सोपी असते. हिमालय थीमसाठी कापूस, पांढरे पडदे, पीओपीचे डोंगर अशा वेगवेगळ्या प्रकारात फक्त पांढरा रंग वापरायचा आहे. जंगल थीमसाठी तुम्ही कार्डबोर्डच्या मदतीने झाडे, पक्षी, प्राणी साकारू शकता.खणाच्या कापडाचे मखरसुद्धा बरेच लोकप्रिय झाले आहे. खणाचे बॅकड्रॉप, टोप्या, तोरणे, फेटे असे बरेच प्रकार बाजारात उपलब्ध आहेत. तुमच्याकडे भरपूर जागा असेल आणि चित्रकला चांगली असेल तर तुम्ही एखाद्या गावाचे जुने रूप साकारून त्यात गणपती बाप्पांना विराजमान करू शकता.वेगवेगळ्या प्रकारची मखरे कशी तयार करायची आणि तयार झाल्यावर ती कशी दिसतील हे तुम्हाला इंटरनेटवर अगदी सहज समजू शकते.श्रावण महिना आला, की ओढ लागते ती भाद्रपदात येणाऱ्या गणेश चतुर्थीची. श्री गजानन आपले आराध्यदैवत मानले जाते. गणपती बाप्पाशी आपली भावनिक नाळ जोडली गेली आहे. चिमुकल्यांसाठी तो बाप्पा आहे तर ज्येष्ठांसाठी पाठीराखा आहे. आपल्यासाठी गणेशोत्सव केवळ एक सण नाही, तर लोकांमध्ये एेक्य आणि बंधुभाव वाढवणारा दुवा आहे.रेडीमेड आरासबरेच वेळा असे होते, की अनेकांना हौस भरपूर असते, परंतु रोजच्या गडबडीत या सगळ्यासाठी म्हणावा तेवढा वेळ काढता येत नाही. ही गरज लक्षात घेऊनच रेडीमेड डेकोरेशनची कल्पना आली. पूर्वी काहीशी दुर्मीळ असलेली ही कल्पना आता बऱ्यापैकी रुळली आहे.आता रेडीमेड डेकोरेशन्स बाजरात सहज उपलब्ध असतात. अक्षरशः हजारो कल्पक डिझाईन्स मिळू शकतात. रेडीमेड परंतु अगदी नैसर्गिक दिसणारी सुंदर फुले, झिरझिरीत पडदे-ओढण्या, स्टॅन्ड, लाईटच्या माळा, रंगीबेरंगी माळा अशा वस्तू वापरून मनासारखी आरासही करता येते, तसेच वेळही वाचतो.आजकाल फ्लॅट संस्कृतीमुळे उत्सवाची हौस मोठी असली, तरी जागा कमी असल्याने रेडीमेड वस्तू वापरणे सोपे आणि सोयीस्कर ठरत आहे.(वैष्णवी वैद्य-मराठे मुक्त पत्रकार आहेत.)----------------------------

simple Ganpati Decoration: नेत्रदीपक डेकोरेशनची चलती

Related Stories