Decoration in Ganesh Utsav: गणेशोत्सवासाठी आकर्षक मखरे

प्रियांका राऊतगणेशोत्सवाच्या सजावटींंमध्ये मखरांमधून सांस्कृतिक आणि कलात्मक समृद्धीचे प्रदर्शन घडते. मखरे तयार करण्यासाठी केलेले प्रयत्न उत्सवाची शान वाढवतात. गणेशोत्सवाला सुरुवात होण्याच्या महिनाभर आधीच बाजारपेठा सजावटीसाठी लागणाऱ्या साहित्याने गजबजून गेलेल्या असतात. .इको फ्रेंडली साहित्यापासून तयार झालेली मखरे, आभूषणे आणि गणपतीची आरास करण्यासाठी लागणाऱ्या वस्तूंची बाजारात रेलचेल असते. यात सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे मखर. मखरांमुळे गणेशाला भक्तिभावाने वंदन करण्यासाठी आवश्यक असणारी वातावरणनिर्मिती केली जाते. गणेशोत्सवात विशेष महत्त्वाची भूमिका सजावटीची असते.मखरांची रचना आकर्षक आणि मनाला प्रसन्न करणारी असते. साध्या, सुटसुटीत रचनेपासून अत्यंत गुंतागुंतीच्या डिझाईन्सपर्यंत मखरांमध्ये विविधता आढळते. गणपतीच्या मूर्तीवर लक्ष केंद्रित होईल अशा प्रकारे मखरांची विविध डिझाईन्स केली जातात.त्यात कधी पौराणिक कथा, कधी निसर्गप्रेम किंवा आधुनिक कलाविषयक थीम निवडलेल्या असतात. थीम कोणतीही असली तरी मखरांमध्ये भक्तीचेच प्रतिबिंब दिसून येते. पारंपरिक थीम्समध्ये हिंदू पुराणांमधील दृश्ये असू शकतात, तर आधुनिक थीम्समध्ये सामाजिक संदेशही देण्यात येतात.मखर तयार करताना वापरलेल्या सामग्रीचा प्रभाव त्यांच्या सौंदर्यावर आणि टिकाऊपणावर पडतो. मखराला आधार, स्थैर्य देण्यासाठी लाकूड आणि बांबूचा वापर केला जातो. यापासून एक मजबूत साचा तयार झाल्यानंतर त्यावर कापड आणि कागदाच्या मदतीने सजावटीसाठी विविध वस्तू जोडल्या जातात.यामध्ये प्रामुख्याने रेशमी, सॅटिन आणि पॉलिएस्टर कापड वापरले जाते; तसेच विविध रंगांचे आणि टेक्स्चरचे कागद वापरले जातात. मखर उठून दिसावे यासाठी त्यावर चमकदार पेंट आणि ग्लिटरने नक्षी काढली जाते. सध्या मखरांमध्ये एलईडी लाईट्सचा वापर वाढला आहे. या लाईट्सचा उपयोग मखरातला विशिष्ट भाग हायलाइट करण्यासाठी होतो.मखर तयार करताना मेहनत, सर्जनशीलता आणि संसाधनांची आवश्यकता असते. उपलब्ध साहित्यामध्ये सुंदर कलाकृती साकारण्याचे आव्हान समोर असले, तरीही त्यातूनच नवनवीन कल्पना सुचतात. उदाहरणार्थ, काही मखरांसाठी पर्यावरणपूरक सामग्री आणि तंत्रांचा वापर होतो. ऑडिओ-व्हिजुअल इफेक्ट देण्यासाठी साऊंड ऑपरेटेड लाईट्ससारखे आधुनिक तंत्रज्ञान वापरता येते..मखर कुठे स्थापित करायचे हे ठरवून त्यानुसार मखराचा आकार, उंचीचा विचार करावा लागतो. मखरामध्ये मूर्ती स्थापन केल्यानंतर पूजेला जागा उरत आहे ना, याचीही खात्री करून घ्यावी लागते. आजूबाजूला छोटे लाईट्स, फोकस, स्पीकर्स या वस्तू मांडण्यासाठी जागा ठेवावी लागते.सजावटीच्या विविध थीम्सपौराणिक दृश्ये : अनेक मखरांमध्ये हिंदू पौराणिक कथांमधली दृश्ये असतात. विशेषतः गणपती आणि इतर देवतांशी संबंधित दृश्यांचे चित्रण असते.फुले आणि वनस्पती डिझाईन : निसर्गसौंदर्यात भर घालणारी फुले, झाडे, प्राणी या निसर्गातील घटकांनाही मखरात स्थान दिले जाते.चालू घडामोडी : सध्या आपल्या आजूबाजूला काय घटना घडत आहेत याचे अद्ययावत तंत्रज्ञान वापरून केलेले मखरचित्रण सर्वांच्या पसंतीस उतरत आहे. यातून नव्या संकल्पना आणि नवीन दृष्टिकोन यांचेही प्रदर्शन होते.सामाजिक थीम्स : काही मखरे सामाजिक समस्या किंवा पर्यावरणासारख्या विषयांशी संबंधीत मुद्दे दर्शवतात. यामागे सणासुदीच्या निमित्ताने जागरूकता वाढवण्याचा हेतू असतो.मखर गणेशोत्सवात महत्त्वाची भूमिका बजावते. सांस्कृतिक आणि कलात्मक समृद्धीचे प्रदर्शन यातून केले जाते. मखरे तयार करण्यासाठी केलेले प्रयत्न उत्सवाची शान वाढवतात.थर्माकोलवर बंदी आल्यानंतर सजावटीच्या वस्तू तयार करणारे अनेक व्यवसाय ठप्प झाले होते. मखर तयार करणाऱ्यांचे कामच थांबल्यासारखे होते. पण त्याचवेळी इको फ्रेंडली, फायबर फ्रेम मटेरिअल अशा साहित्याच्या मदतीने आम्ही उत्तम प्रतीची मखरे तयार करण्यास सुरुवात केली. आता आम्ही पर्यावरणपूरक मखरे तयार करतो."त्यांचा पुनर्वापर करता येतो. तसेच ही मखरे फोल्डेबल असल्यामुळे सहज स्टोअर करता येतात. सध्या विठ्ठल आणि शिवराज्याभिषेक या थीम्सच्या मखरांना विशेष मागणी आहे. यावर्षी आम्ही साधारण आठ हजार मखरांचे उत्पादन केले आहे. याचा आणखी एक फायदा म्हणजे यामुळे जवळपास पंधरा ते वीस महिलांना रोजगार उपलब्ध झाला आहे."- रोहन जाधव, मखर उद्योजक(प्रियांका राऊत दै. सकाळच्या पुणे आवृत्तीत उपसंपादक आहेत.)------------------------.सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Decoration in Ganesh Utsav: गणेशोत्सवासाठी आकर्षक मखरे

Related Stories