करिअरमध्ये आलेला 'कम्फर्ट झोन' तुमच्या वाढीसाठी घातक की पूरक असतो? मिलेनियल्स विविध मतप्रवाह

राधिका परांजपे-खाडिलकरकरिअरमध्ये आलेला कम्फर्ट झोन तुमच्या वाढीसाठी घातक असतो असा एक मतप्रवाह आहे, आणि कम्फर्ट झोन तुमच्या वाढीसाठी पूरक असतो असा दुसरा मतप्रवाह आहे. सध्या नोकरी-व्यवसाय करत स्थिरावलेल्या, वेगवेगळ्या क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या मिलेनियल्सची यावर अनेकविध मतं आहेत... .एखाद्या क्षेत्रात काम करायला सुरुवात केल्यावर सगळंच नवीन असतं. आपलं त्या क्षेत्रातलं शिक्षण आणि प्रत्यक्षात येणारे अनुभव यात अनेकदा तफावत असते. नाटक सुरू होताना पडदा उघडतो त्याप्रमाणे पुढे काय होणार आहे याचा जराही अंदाज नसलेले आपण उत्साहाऩं आणि काहीशा अनिश्चिततेनं समोर घडणाऱ्या घटनांचा मेळ घालू पाहत असतो. अगदी तसंच नोकरी-व्यवसायाला सुरुवात करताना होतं. आपण एखादी चांगली नोकरी बघतो. तिथे टक्केटोणपे खात, शिकत शिकत आपण स्थिरावू पाहत असतो. हळूहळू काम जमू लागतं. मग ते हातात बसायला लागतं. कधी आपल्या डाव्या हाताचा मळही होतं. बरोबर त्याचवेळी पडद्यामागून डोकावतो, तो कम्फर्ट झोन. मग त्याचं आगमन उमगेपर्यंत ‘कम्फर्ट झोन इज द प्लेस व्हेअर नथिंग एव्हर ग्रोज’ असं काहीसं ऐकायला मिळतं. म्हणजेच, तुम्ही एखाद्या जॉबमध्ये खूप कम्फर्टेबल झालात, तर तुमची वाढ खुंटते. हा मतप्रवाह खरा का खोटा? आपल्याला हे लागू होतं का? होत असेल, तर मग आहे तो जॉब सोडायचा? सोडलाच, तर पुढच्या जॉबमध्येही कधी ना कधी कम्फर्ट झोन येणारच ना, तो कसा टाळायचा? असे अनंत प्रश्न समोर उभे राहतात. त्याची उत्तरं शोधण्याची प्रत्येकाची पद्धत वेगवेगळी असते. काहीजण ती शोधतात, त्यातून सुवर्णमध्य काढतात. तर काहीजण त्या मूळच्या म्हणीच्याच विश्वासार्हतेविषयी साशंक असतात. कम्फर्ट झोन चांगला असतो, काहीअंशी वाढीस पूरक असतो अशीही भूमिका घेतात.वेगवेगळ्या क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या मिलेनियल्सची मात्र यावर अनेकविध मतं आहेत...रिसर्च असिस्टंट असलेला अमेय खरे सांगतो, ‘माझ्या दृष्टीनं प्रमाणात असलेला कम्फर्ट झोन चांगला असतो. काम करताना मानसिक शांतता मिळते. पण जास्त कम्फर्टेबल झालात तर ते धोकादायक ठरतं. तुमच्यासाठीही आणि तुम्ही ज्यांच्याकडे काम करत आहात त्यांच्यासाठीही. कारण तुम्ही खूपच कम्फर्टेबल झालात, तर तुमची वाढ खुंटते. त्याचा तुमच्या कामावर तर परिणाम होतोच, पण भविष्यात तुम्ही जेव्हा कम्फर्ट झोनमधून बाहेर येता, तेव्हा जॉब स्विच करणं खूप अवघड जातं. कारण तुमची वाढ खुंटल्यामुळे तुमच्याकडे अद्ययावत ज्ञान नसतं. त्यामुळे बदलत्या काळासोबत, तंत्रज्ञानासोबत तुम्ही स्वतःमध्येसुद्धा बदल करायला हवेत, शिकायला हवं. पण कम्फर्ट झोनच्या आहारी गेलात, तर हे बदल होत नाहीत, असं मला वाटतं.’ .हॉस्पिटलमध्ये डॉक्टर म्हणून नोकरी करणाऱ्या निकिता हरताळेकर-केळकरच्या मते, ‘कामामध्ये कम्फर्ट झोन असणं चांगलं की वाईट हे तुमचं कार्यक्षेत्र आणि तुमचं वैयक्तिक आयुष्य ठरवतं. प्रत्येक व्यक्ती वेगवेगळी असते. काहींना कम्फर्ट झोनमध्ये काम करायला आवडतं. काहींना त्यांच्या आयुष्याच्या त्या ठरावीक टप्प्यात वैयक्तिक आयुष्याकडे जास्त लक्ष देण्याची इच्छा असते. काहींनी त्यांचे गोल्स ठरवलेले असतात आणि ते पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या टाइमलाइनबद्दल त्यांचा स्वतःचा एक विचार असतो. आणि त्यानुसार एखादी कम्फर्टेबल नोकरी करताना ते सुखी असतात. माझ्या बाबतीतही तसंच काहीसं आहे. मी माझं लक्ष्य ठरवून घेतलं आहे. त्यासाठी किती वेळ लागणार आहे हेही मला माहिती आहे. दरम्यान पुढील काही वर्षं माझ्या वैयक्तिक आयुष्यात घडणाऱ्या महत्त्वाच्या घटनांना मला प्राधान्य द्यायचं आहे. त्यामुळे आत्ता माझ्या हातात बसलेलं काम करण्याला मी प्राधान्य देते. यामुळे मला आत्ता अपेक्षित आहे तितकी वाढही होत आहे, मला माझ्या लक्ष्यावर काम करायला वेळही मिळतोय आणि वैयक्तिक आयुष्याकडे लक्ष द्यायलाही जमतंय. आता प्रत्येकाचा अनुभव, त्यावेळची गरज आणि क्षेत्र वेगवेगळं असतं. त्यामुळे आपापल्या गरजेनुसार प्रत्येकानं कम्फर्ट झोन वाढ खुंटवतो, की वाढीस पूरक ठरतो आहे ते ओळखावं आणि त्यानुसार भविष्यातले प्लॅन्स आखावेत असं मला वाटतं.’कथ्थक नृत्याचे क्लास घेणाऱ्या चिन्मयी गोडबोले-द्रवीडला कम्फर्ट झोन प्रगतीच्या आड येतो, असं वाटतं. ‘मी डान्स क्लास घेते आणि कार्यक्रमात सादरीकरणही करते. माझ्या क्लासेसचं एक वेळापत्रक असतं. प्रत्येक आठवड्यात कोणती बॅच कोणत्या दिवशी होणार आहे याची एक घडी बसलेली असते. ती सहसा विस्कटत नाही. त्यामुळे एक कम्फर्ट झोन आला आहे. एक शिक्षक म्हणून माझ्यासाठी हे समाधानकारकच आहे. पण एक सादरकर्ती म्हणून हा कम्फर्ट झोन माझी वाढ खुंटवतो आहे, असं मला वाटतं. जे मी माझ्या लहानपणी शिकले, तेच मी आता माझ्या विद्यार्थिनींना शिकवते. त्यात त्यांची वाढ होते, पण शिकवण्याच्या पद्धतीत कितीही बदल केला, तरी माझी म्हणावी तितकी वाढ होत नाही. प्रत्येक विद्यार्थिनीला वेगवेगळ्या पद्धतीनं शिकवण हे स्कील झालं, क्रिएटिव्हिटी नाही. पण हेच एखाद्या कार्यक्रमात सादरीकरण करताना, त्याची तयारी करताना माझ्यातल्या क्रिएटिव्हिटीला जागा मिळते. माझ्या क्षेत्रातल्या अनेकींचा अनुभव माझ्यासारखाच आहे. त्यामुळे काही अंशी कम्फर्ट झोन प्रगतीच्या आड येतो,’ असं चिन्मयी सांगते..‘कम्फर्ट झोनमध्ये राहण्यात काहीच चुकीचं नाही. तुम्ही स्टॅगनन्ट होत नाही तोपर्यंत कम्फर्ट झोनमध्ये राहणं काहीच वाईट नाही. कम्फर्ट झोनमध्ये तुम्ही स्वतःला नेमकं काय हवं आहे, हे एक्सप्लोअर करू शकता. कम्फर्ट झोन जी गती देतं ती तुमच्यासाठी चांगली असू शकते. तुम्ही सततच त्यातून बाहेर पडून स्वतःला आव्हान देत राहिलात, तर तुमची वाढ नक्की होईल, पण आयुष्यात स्थैर्य येण्यासाठी जी शांतता आणि गती महत्त्वाची असते ती तुम्हाला न मिळण्याची शक्यताही वाढेल. अर्थात यात वय हा एक महत्त्वाचा भाग आहे. तुम्ही करिअरच्या सुरुवातीलाच एखाद्या जॉबमध्ये कम्फर्टेबल झालात, तर तुमची प्रगतीसाठीची आसक्तीच संपते. पण तिशीच्या टप्प्यात, जेव्हा वैयक्तिक आयुष्यात स्थिरता हवी असते, तेव्हा मात्र नोकरीमध्ये कम्फर्ट झोन असणं महत्त्वाचं असतं. माझ्यासाठी नेहमीच कम्फर्ट झोन सगळ्यात महत्त्वाचा आहे. त्यातून क्रिएटिव्हिटी शोधण्याचं चॅलेंज मला जास्त आकर्षक वाटतं.’ असं सिनिअर करिअर कन्सल्टंट असणारी पंकजा पेशवे सांगते.नेटवर्क इंजिनिअर म्हणून काम करणारा अभिषेक ढिले सांगतो, ‘तुम्हाला तुमच्या क्षेत्राविषयी, कामाविषयी शिकायला मिळत असेल, तर जॉबमध्ये कम्फर्ट झोन असणं काहीच वाईट नाही. पण एखाद्या जॉबमधून तुम्हाला शिकायला काही मिळत नसेल, आणि तिथे कम्फर्ट झोन आला, तर तो जॉब वेळीच बदलावा. मी या तत्त्वावर माझ्या करिअरचं क्षेत्रच बदललं. अॅडमिनिस्ट्रेशनमध्ये काम करत असताना अनेक वेगवेगळ्या ठिकाणी काम करूनही मला वाढीच्या संधी मिळेनात. त्यामुळे मी अधिक संधी असलेलं क्षेत्र निवडलं आणि त्याचा मला फायदा झाला. पण हेच काही वर्षांपूर्वी मिळालेल्या कम्फर्ट झोनच्या आहारी गेलो असतो तर आज प्रगतीच्या संधी मिळाल्या नसत्या.’.या सगळ्या मतमतांतरांचा विचार करताना मला असं वाटतं, की नोकरीत कम्फर्ट झोन येणं आणि कामाला गृहीत धरणं या दोन्हीमध्ये अतिविश्वासाची एक फिकट रेषा असते. रंगमंचावरच्या अंधाराला जशी नजर हळूहळू सरावते तशी नव्या नोकरीत काम जमायला लागल्यावर आपली बुद्धी स्थिरावते. काळ-काम-वेगाचं गणित बसू लागतं. ‘आपल्याला हे काम जमतंय’ असा आत्मविश्वास येतो. एकदा हा आत्मविश्वास वाटू लागला की कम्फर्ट झोन येतो. जेव्हा आपल्याही नकळत या आत्मविश्वासाचं रूपांतर अतिविश्वासात होतं तेव्हा ती फिकट रेषा पूर्णपणे पुसली जाते, आणि आपण व आपले वरिष्ठ आपल्या कामाला आणि ते काम करण्याच्या आपल्या क्षमतेला गृहीत धरू लागतात. वाढ खुंटायला खरी सुरुवात होते, ती ही फिकट रेषा पार केल्यावर. त्यामुळे वाढ खुंटण्यासाठी केवळ कम्फर्ट झोन कारणीभूत ठरत नाही, असं मला वाटतं.यासंदर्भात आणखी एक मतप्रवाह महत्त्वाचा वाटतो. करिअरसाठी तुम्ही एखाद्या क्षेत्राची निवड करता, त्यातील खाचाखोचा शिकण्यासाठी धडपडता, प्रभुत्व मिळवण्यासाठी प्रयत्न करता; तेव्हा एक गोष्ट ध्यानात ठेवायला हवी, ती म्हणजे, तुम्ही जितकी निष्ठा एखाद्या कंपनीसाठी उरी बाळगता तितकीच, कदाचित अंमळ जास्तच निष्ठा तुमच्या क्षेत्रासाठी बाळगायला हवी. त्यासाठी आधी दोन्हीतला फरक जाणायला हवा. कंपनीशी असलेली निष्ठा कम्फर्ट झोनमुळे डगमगू शकते, पण जे क्षेत्र तुम्हाला काम करण्याचं समाधान देतंय, त्या क्षेत्राबद्दल असलेली निष्ठा कम्फर्ट झोनच्या वलयाच्या पलीकडे जाऊन स्वतःमध्ये सातत्याने आवश्यक ते बदल करण्याची ईर्षा देईल. त्यामुळे जे काम करता त्याबद्दल असलेली निष्ठा या कम्फर्ट झोनच्या मायाजालातून तारून नेऊ शकते असा विश्वास वाटतो.-----------------.सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

करिअरमध्ये आलेला 'कम्फर्ट झोन' तुमच्या वाढीसाठी घातक की पूरक असतो? मिलेनियल्स विविध मतप्रवाह

Related Stories