Throat Cancer : प्राण कंठाशी आणणारा घशाचा कर्करोग

डॉ. अविनाश भोंडवेघशाच्या कर्करोगाच्या सर्वात सामान्य प्रकारांवर उपचार करण्यासाठी अनेक प्रकारच्या उपचारपद्धतींचा वापर केला जातो. धूम्रपान करणाऱ्या किंवा तंबाखूसेवन करणाऱ्या रुग्णांवर अधिक प्रभावी उपचार होण्यासाठी आणि साइड इफेक्ट्स मर्यादित ठेवण्यासाठी शस्त्रक्रिया, किमोथेरपी आणि रेडिएशन हे उपचार केले जातात. .माणसांना जिवंत राहण्यासाठी आहार आणि श्वास आवश्यक असतो. नाकापासून सुरुवात होणारी श्वसनसंस्था आणि तोंडापासून सुरू होणारी अन्नपचन संस्था घशामध्ये एकत्रित होतात आणि घशाच्या पुढे वेगळ्या होऊन श्वासनलिका आणि अन्ननलिकेमध्ये शिरतात. माणसाला ज्यामुळे बोलता येते ते स्वरयंत्र घशात असते. साहजिकच मानवी आरोग्यामध्ये घशाचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे.तसे पाहिले, तर घसा म्हणजे स्नायूंपासून तयार झालेली एक पोकळी. घसा नाकाच्या शेवटापासून सुरू होऊन गळ्याशी संपतो. साधारणपणे, घशातील पेशींचे जनुकीय उत्परिवर्तन झाल्यामुळे त्या अनियंत्रितपणे वाढतात. या उत्परिवर्तित पेशी निर्माण होताना निरोगी पेशी नष्ट होत जातात. अखेरीस या उत्परिवर्तित पेशी घशातील एखाद्या भागावर जमा होऊन घशाचा कर्करोग होतो. या उत्परिवर्तनांचे निश्चित कारण अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. परंतु कर्करोगाचा धोका वाढवणारे घटक वैद्यकशास्त्राने शोधले आहेत.घशाच्या कर्करोगाचे प्रकारनेझोफॅरिन्जियल : नाकाचा शेवटचा भाग आणि घसा जिथे एकत्रित येतात, त्या भागाचा कर्करोग.ओरोफॅरिन्जियल : घशातील मध्यभाग आणि टॉन्सिल्ससह तोंडाच्या मागील भागात हा कर्करोग होतो.हायपोफॅरिन्जियल : हा कर्करोग घशाच्या खालच्या भागात आणि श्वासनलिकेच्या सुरुवातीच्या भागात होतो.ग्लॉटिक : या प्रकारचा कर्करोग घशातील स्वरयंत्राच्या तारांमध्ये (व्होकल कॉर्ड्स) होतो.सुप्राग्लॉटिक : हा स्वरयंत्राच्या वरच्या बाजूला होतो.सबग्लॉटिक : हा स्वरयंत्र आणि त्यातील तारांच्या खालच्या बाजूस होतो.भारतातील घशाच्या कर्करोगाचे प्रमाणकर्करोगांच्या जागतिक आकडेवारीत घशाच्या कर्करोगाचा सहावा क्रमांक आहे. घशाचा कर्करोग डोके आणि मानेचा (हेड अॅण्ड नेक) कर्करोग या प्रकारांतर्गत वर्गीकृत केला जातो. या आजाराने ग्रस्त रुग्णांची भारतातील आकडेवारी गंभीर आहे. घशाच्या कर्करोगाच्या जगातील एकूण रुग्णांपैकी ५७ टक्के रुग्ण भारतात आहेत. भारतात दरवर्षी घशाच्या कर्करोगाच्या सुमारे ८० हजार रुग्णांची नोंद होते. २०३०पर्यंत ही संख्या दुप्पट होण्याची शक्यता आहे. तंबाखूचे सेवन हे या आजाराचे प्रमुख कारण आहे. अलीकडेच झालेल्या ग्लोबल ॲडल्ट टोबॅको (जीएटी) सर्वेक्षणात भारतातल्या ३५ टक्के प्रौढांना तंबाखूचे व्यसन असल्याचे दिसून आले आहे. स्त्रियांच्या तुलनेत पुरुषांमध्ये घशाच्या कर्करोगाचा धोका जास्त असतो, हेही यात स्पष्ट झाले आहे. घशाच्या कर्करोगाच्या रुग्णांच्या आकडेवारीमध्ये आर्थिक उत्पन्न बेताचे असलेले रुग्ण अधिक आहेत.भारतात या रोगाचे प्रमाण अधिक आहे कारणया कर्करोगाचे निदान लवकर होण्यासाठी भारतात नैदानिक साधनांची अपुरी उपलब्धता,हेड अॅण्ड नेक प्रकारातील इतर कर्करोगांप्रमाणेच घशाच्या कर्करोगाचे सुरुवातीलाच निदान झाल्यास तो लवकर बरा होतो. परंतु भारतात या कर्करोगाचे निदान झालेले बहुतेक रुग्ण आजाराच्या शेवटच्या स्टेजमध्ये असतात, त्यामुळे त्यांच्यात सुधारणा होण्याची किंवा ते बरे होण्याची मर्यादित शक्यता,या आजाराबाबत सर्वसामान्यांमध्ये जागरूकतेचा अभाव,कर्करोगाशी संबंधित अज्ञान, गैरसमजुती आणि लोकापवादाची भीती.परिणामतः भारतात घशाच्या कर्करोगाचे प्रमाण खूप जास्त आहे,त्यातही लवकर निदान, योग्य उपचार आणि जागरूकता नसल्यामुळे मृत्यूचे प्रमाणही अधिक आहे.घशाच्या कर्करोगाकरिता कारक घटकतंबाखू चघळणे, गुटखा खाणे आणि धूम्रपान करणेअतिरिक्त मद्यपानएपस्टाईन-बार आणि एचपीव्हीसारखे विषाणूजन्य आजारआहारात हिरव्या पालेभाज्या आणि फळांचा अभावछातीत जळजळण्याची लक्षणे असणारे जीईआरडीसारखे आजारकामाच्या स्वरूपामुळे विषारी वायू आणि तीव्र रसायने यांच्याशी सातत्याने येणारा संपर्क .मुख्य लक्षणेसतत खोकला येणे,दोन आठवड्यांपेक्षा अधिक काळ घसा खवखवणे,नाक, घसा किंवा मानेमध्ये गाठ निर्माण होणे,आवाजामध्ये बदल होणे किंवा आवाज अचानक घोगरा-कर्कश्श होणे आणि हा बदल १५ दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकणे,सतत कान दुखणे,नाकातून रक्त येणे,अन्न गिळताना त्रास होणे,बोलण्यात किंवा श्वास घेण्यात अडचण येणे,कानातून आवाज येणे, कान वाजणे,कोणत्याही प्रयत्नांशिवाय वजन भरभर कमी होणे,डोकेदुखी,छातीची हाडे दुखणे.ही लक्षणे आढळली म्हणजे घशाचा कर्करोग आहेच असे समजू नये. बऱ्याच वेळा, ही लक्षणे इतर कमी गंभीर आजारांचीही असतात. पण औषधोपचार करूनही ही लक्षणे दोन आठवडे किंवा त्याहून अधिक काळ टिकल्यास डॉक्टरांच्या सल्ल्याने योग्य त्या तपासण्या कराव्यात.निदानस्वरयंत्राच्या आणि ओरोफॅरिन्जियल कर्करोगाचे निदान करण्यासाठी टप्प्याटप्प्याने अनेक चाचण्या केल्या जातात.शारीरिक तपासणी : रुग्णाची लक्षणे आणि सवयी यांबाबत चर्चा करून आजाराची शक्यता पडताळली जाते. गळ्यात किंवा मानेत असलेल्या ग्रंथी वाढल्या आहेत का, हे तपासले जाते.लॅरिन्गोस्कोपी : यामध्ये छोटा आरसा लावलेल्या उपकरणाच्या साह्याने घसा, तसेच नाकामागील भागाची अधिक तपशीलवार तपासणी केली जाते. याला इनडायरेक्ट लॅरिन्गोस्कोपी म्हणतात. यात दुर्बिणीसारखे उपकरण घशाच्या आत सोडले जाते.फॅरिन्गोस्कोपी : ओरोफॅरिन्जियल कर्करोगाचे निदान करण्यासाठी दुर्बिणीतून ही चाचणी केली जाते.सिटी स्कॅन : ही चाचणी घशाची तपशीलवार प्रतिमा तयार करते. या चाचणीचा उपयोग ओरोफॅरिन्जियल किंवा स्वरयंत्राच्या कर्करोगाचे निदान करण्यासाठी होतो.मॅग्नेटिक रेझोनन्स इमेजिंग (एमआरआय) स्कॅन : रेडिओ लहरी आणि चुंबक वापरून घशाच्या प्रतिमा तयार केल्या जातात आणि सूक्ष्मावस्थेतील कर्करोगाचे निदान केले जाते.पॉझिट्रॉन एमिशन टोमोग्राफी (पीईटी) स्कॅन : ही चाचणी कर्करोग पसरल्याची चिन्हे शोधण्यासाठी वापरतात.एंडोस्कोपिक बायोप्सी : कर्करोगाच्या पेशींचे नमुने मिळविण्यासाठी ही चाचणी केली जाते. .उपचारघशाच्या कर्करोगाच्या सर्वात सामान्य प्रकारांवर उपचार करण्यासाठी अनेक प्रकारच्या उपचारपद्धतींचा वापर केला जातो. धूम्रपान करणाऱ्या किंवा तंबाखूसेवन करणाऱ्या रुग्णाचे उपचार अधिक प्रभावी होण्यासाठी आणि साइड इफेक्ट्स मर्यादित करण्यासाठी शस्त्रक्रिया, किमोथेरपी आणि रेडिएशन हे उपचार केले जातात.स्वरयंत्राचा आणि ओरोफॅरिन्जियल कर्करोग- घशाच्या कर्करोगाच्या -या दोन महत्त्वाच्या प्रकारांमध्ये सर्वसाधारणपणे खालीलप्रमाणे उपचार केले जातात-शस्त्रक्रिया : स्वरयंत्रात असलेली कंठातील पोकळी आणि रुग्णाची बोलण्याची आणि गिळण्याची क्षमता कायम ठेवून शक्य तितका कर्करोग काढून टाकला जातो.रेडिएशन थेरपी : छोट्या ट्यूमरवर उपचार करण्यासाठी, शस्त्रक्रियेपूर्वी किंवा नंतर किरणोत्सारी रेडिएशन थेरपी वापरतात.किमोथेरपी : कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करणारी औषधे रुग्णाला देणे, म्हणजे किमोथेरपी. किमोथेरपीसुद्धा शस्त्रक्रियेपूर्वी किंवा नंतरही केली जाते. आवश्यकतेनुसार रेडिएशन थेरपी आणि किमोथेरपी एकत्रही केल्या जातात.लक्ष्यित थेरपी : लक्ष्यित (टार्गेटेड) थेरपीमध्ये कर्करोगाच्या पेशींमधील प्रथिनांवर लक्ष केंद्रित केले जाते त्यामुळे पेशी वाढण्यास आणि रोगाचा प्रसार रोखण्यास मदत होते. या उपचारामुळे कर्करोगाच्या पेशी नष्ट होतात आणि त्यांची वाढ कमी होते.इम्युनोथेरपी : ही उपचारपद्धती रोगप्रतिकारक प्रणालीच्या कर्करोगाच्या प्रतिक्रियेचे संरक्षण करते. .प्रतिबंधघशाचा कर्करोग टाळण्याचा कोणताही खात्रीचा उपाय नाही. परंतु खालील उपाय प्रतिबंधक ठरू शकतात.सिगारेट न ओढणे किंवा तंबाखूजन्य पदार्थ न वापरणे, एचपीव्ही लस घेणे आणि एचपीव्ही संसर्ग टाळणे. काही विशिष्ट प्रकारच्या एचपीव्ही संसर्गामध्ये ओरोफॅरिन्जियल कर्करोग होण्याची शक्यता अधिक असते. आरोग्यदायी खाण्याच्या सवयी विकसित करणे. एका जागतिक पातळीवरील संशोधनात, स्वरयंत्राच्या कर्करोगाचा संबंध कुपोषण, लठ्ठपणा आणि जीवनसत्त्वांच्या कमतरतेशी आढळला आहे. भाज्या, फळे, होल ग्रेन्स (टरफलांसहित तृणधान्ये) आणि प्रथिनांनी समृद्ध असलेला समतोल आहार स्वरयंत्राचा कर्करोग होण्याचा धोका कमी करू शकतो.प्राथमिक निदानामध्ये शरीरात अन्यत्र प्रसार न झालेल्या कर्करोगाला स्थानिक कर्करोग म्हणतात. आजमितीला घशाचा कर्करोग बरा होऊ शकतो. स्वरयंत्राच्या स्थानिक कर्करोगाचे ५२ ते ८३ टक्के आणि स्थानिक ओरोफॅरिन्जियल कर्करोगाचे निदान झालेले सुमारे ६२ टक्के रुग्ण लवकर निदान आणि योग्य उपचार यांमुळे पाच वर्षे सुस्थितीत राहतात.(डॉ. अविनाश भोंडवे इंडियन मेडिकल असोसिएशन कॉलेज ऑफ जनरल प्रॅक्टिशनर्स राष्ट्रीय शाखेचे माजी डीन आहेत.)-------------------------.ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Throat Cancer : प्राण कंठाशी आणणारा घशाचा कर्करोग

Related Stories