RBI Repo Rate: रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) अखेर रेपो दरात वाढ करण्यावर ब्रेक लावला आहे. एप्रिलच्या पहिल्या आठवड्यात झालेल्या चलनविषयक धोरण बैठकीत (MPC) रेपो दरात कोणतीही वाढ झाली नाही. रेपो दर 6.50 टक्के राहील.
एमपीसीची नवीन आर्थिक वर्षातील ही पहिली बैठक होती. रेपो दरात वाढ झाल्यामुळे सर्व प्रकारची कर्जे महाग होतात आणि EMI वाढतो. तर रेपो रेटचा कर्ज आणि ईएमआयशी काय संबंध आहे. चला समजून घेऊ.
महागाई दराचे आकडे पाहता यावेळीही रिझर्व्ह बँक रेपो दरात वाढ करून जनतेला धक्का देऊ शकते, अशी भीती व्यक्त केली जात होती. मात्र मध्यवर्ती बँकेने जनतेला दिलासा दिला आहे. (How Does The Repo Rate Affect You And How EMI Increases or Decreases Know Details)
रेपो दर म्हणजे काय?
रेपो दर म्हणजे रिझर्व्ह बँक इतर बँकांना ज्या दराने कर्ज देते. रेपो दर वाढला की बँकांना रिझर्व्ह बँकेकडून महागड्या दराने कर्ज मिळते. त्यामुळे सर्वसामान्यांना मिळणारे कर्जही महाग होत आहे.
महागाई नियंत्रित करण्यासाठी रिझर्व्ह बँक रेपो दर वाढवते आणि कर्जे महाग होतात. कर्जाच्या किंमतीमुळे अर्थव्यवस्थेतील रोख प्रवाहात घट झाली आहे.
त्यामुळे मागणीत घट होऊन महागाईचा दर कमी होतो. रेपो दराव्यतिरिक्त, रिव्हर्स रेपो दर आहे. रिव्हर्स रेपो म्हणजे रिझर्व्ह बँक इतर बँकांना ठेवींवर व्याज देते.
ईएमआयचा बोजा किती वाढला आहे?
रेपो रेट कमी झाल्यामुळे कर्जदारांवरील बोजा कसा वाढतो हे देखील समजून घेऊया. समजा एखाद्या व्यक्तीने एप्रिल 2022 मध्ये 20 वर्षांच्या कालावधीसाठी 6.7 टक्के व्याजदराने 30 लाख रुपयांचे गृहकर्ज घेतले. या दराने, त्याला दरमहा 22,722 रुपये EMI भरावे लागले.
परंतु मे 2022 पासून आतापर्यंत रिझर्व्ह बँकेने रेपो दरात 2.50 टक्क्यांनी वाढ केली आहे. त्यामुळे आता त्या व्यक्तीसाठी कर्जाचा व्याजदर 6.7 टक्क्यांवरून 9.2 टक्के झाला आहे.
यामुळे आता त्याला ईएमआय म्हणून दरमहा 27,379 रुपये द्यावे लागतील. म्हणजेच या कालावधीत त्याला दरमहा 4,657 रुपये अधिक खर्च करावे लागतील.
बेस पॉइंट म्हणजे काय?
रिझव्‍‌र्ह बँकेने रेपो दरात 25 बेसिस पॉइंट्स (बीपीएस) ने वाढ केल्याचे आपण अनेकदा ऐकतो. आता हा आधार मुद्दा काय आहे? हे पण जाणून घेऊया. जर तुम्हाला सोप्या भाषेत समजले तर 100 बेसिस पॉइंट म्हणजे एक टक्के.
म्हणजेच, एक आधार बिंदू म्हणजे एक टक्केचा शंभरावा भाग. रिझव्‍‌र्ह बँकेने रेपो दरात 50 बेसिस पॉइंट्सने वाढ केली तर याचा अर्थ व्याजदर 0.50 टक्क्यांनी वाढले आहेत.
एफडी व्याजावरही परिणाम :
रेपो दरात वाढ झाल्याचा परिणाम कर्जावर दिसून येत आहे. यासोबतच त्याचा परिणाम बँकांच्या मुदत ठेवींवर (FD) दिसून येत आहे.
कर्जे महाग करण्यासोबतच बँका मुदत ठेव योजना आकर्षक बनवण्यासाठी व्याजदरही वाढवतात. मे 2022 नंतर बँक मुदत ठेवींचा सरासरी व्याजदर 5.5 टक्क्यांवरून सात टक्क्यांवर आला आहे.
काही बँका FD वर 9% पर्यंत व्याज देत आहेत. त्याचबरोबर सरकारने आपल्या लहान बचत योजनांचे व्याजदरही सातत्याने वाढवले आहेत. सरकारने ज्येष्ठ नागरिक बचत आणि किसान विकास पत्र यांसारख्या योजनांचे व्याजदर गेल्या 9 महिन्यांत तीन वेळा वाढवले आहेत.
शेअर बाजारावर परिणाम :
रेपो दरातील बदलांचा शेअर बाजारावर, विशेषतः बँकिंग आणि वित्तीय शेअर्सवर परिणाम होतो. रेपो दरात वाढ झाल्यास कंपन्या खर्चात कपात करण्याचा विचार करू लागतात.
त्यामुळे त्यांच्या विस्तार योजनांना मोठा धक्का बसतो. याचा थेट परिणाम त्यांच्या रोख प्रवाहावर होतो, त्यामुळे कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये घसरण होते.
रेपो दर कधी वाढला?
गेल्या वर्षी मे महिन्यापासून रिझर्व्ह बँकेने रेपो दरात 2.50 टक्क्यांनी वाढ केली आहे. उच्च महागाई दर नियंत्रित करण्यासाठी, 2022 मध्येच सलग सहा वेळा वाढ करण्यात आली.
त्याचा परिणामही दिसून आला आणि महागाईचा दर खाली आला. मात्र फेब्रुवारी महिन्यात महागाईचा दर पुन्हा एकदा सहा टक्क्यांच्या वर गेला होता.
रेपो दरातील वाढ पाहिल्यास मे 2022 मध्ये 0.40 टक्के, जून 2022 मध्ये 0.50 टक्के, ऑगस्ट 2022 मध्ये 0.50 टक्के, सप्टेंबर 2022 मध्ये 0.50 टक्के आणि डिसेंबर 2022 मध्ये 0.35 टक्के वाढ झाली होती. यानंतर, फेब्रुवारी 2023 मध्ये, रेपो दरात पुन्हा 0.25 टक्क्यांनी वाढ करण्यात आली होती.
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
