सबस्क्राईब करा
- कॅप्टन निलेश गायकवाड
गेल्या तीन दशकांत नेपाळमध्ये ५० च्या वर हवाई अपघात झाले आहेत. याच्या कारणांच्या मुळाशी जाऊन उपाययोजना करण्याची गरज आहे. चोवीस जुलैला झालेल्या अपघातात १८ जण मृत्युमुखी पडले.
काठमांडू येथील त्रिभुवन आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर सौर्य एअरलाइन्सचे विमान टेकऑफ दरम्यान कोसळले. स्थानिक वेळेनुसार सकाळी ११.०० च्या सुमारास ही घटना घडली. पोखरासाठी निघालेल्या या विमानात विमानातील कर्मचाऱ्यांसह १९ जण होते. मृत प्रवाशांमध्ये काही नेपाळी आणि येमेनी नागरिकांचाही समावेश असल्याचे सांगण्यात आले. या अपघातानंतर पंधराजणांचा घटनास्थळीच मृत्यू झाला तर अन्य तिघेजण स्थानिक रुग्णालयात उपचारादरम्यान मरण पावले.
मित्सुबिशी CRJ-२००ER या विमानाला आघात झाल्यावर आग लागली. उड्डाण करण्यापूर्वीच हे विमान धावपट्टीवरच घसरल्याने अपघातग्रस्त झाले आणि त्यानंतर काही क्षणांमध्ये त्याने पेट घेतला. विशेष म्हणजे या अपघातातून वैमानिक बचावला असून तो किरकोळ जखमी झाला आहे. या दुर्घटनेचे कारण शोधण्यासाठी तपास सुरू आहे.
परंतु प्राथमिक अंदाजानुसार, पायलटच्या थकव्यामुळे किंवा तांत्रिक बिघाडामुळे अपघात झाला असावा. ‘काठमांडू पोस्ट’नुसार, टेकऑफच्या वेळी विमानाच्या पंखाची टोके जमिनीवर आदळल्याने हा भीषण अपघात झाला. घटनास्थळी नेपाळ सुरक्षा पथक कार्यरत होते , परंतु मोठ्या प्रमाणात काळा धूर आणि राडारोड्यामुळे बचावकार्यात बरेच अडथळे आले.
नियमित देखभालीसाठी हे विमान पोखराला जात असताना सकाळी ११.११च्या सुमारास ते अपघातग्रस्त झाले. हे विमान धावपट्टीवरून काही ठराविक अंतर पुढे गेल्यानंतर त्याचा स्फोट झाला आणि काही क्षणांत त्यातून ज्वाळा बाहेर पडल्या, अशी माहिती ‘नेपाळ नागरी विमान वाहतूक प्राधिकरणा’ने दिली.
या अपघाताचे काही व्हिडिओदेखील सोशल मीडियावर व्हायरल झाले आहेत. त्यात हे विमान आगीच्या भक्ष्यस्थानी पडल्याचे स्पष्टपणे दिसून येते. या अपघाताचे वृत्त समजताच अग्निशामन दलाच्या गाड्यांनी तातडीने घटनास्थळी धाव घेतली आणि आग विझविण्यासाठी प्रयत्न केले गेले.
नेपाळमधील गेल्या १८ महिन्यांतील हा सर्वात भयंकर विमान अपघात आहे असे समजले जाते. गेल्या वर्षी १५ जानेवारी रोजी घडलेली सर्वात वाईट दुर्घटना म्हणजे जेव्हा काठमांडूहून ‘येती एअरलाइन्स’चे विमान नव्याने बांधलेल्या पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर लँडिंगच्या काही मिनिटे आधी कोसळले झाले आणि त्यातील सर्व ७२ लोकांचा मृत्यू झाला.
यापूर्वीही नेपाळमध्ये अनेक प्राणघातक विमान अपघात झाले आहेत, ज्यात १९९२ साली झालेल्या दोन मोठ्या अपघातांचा समावेश आहे. मागील वर्षी मे महिन्यात पोखराहून जोमसोम या पर्यटनस्थळाकडे जाणारे ‘तारा एअर’चे विमान डोंगरावर आदळून २२ जणांचा मृत्यू झाला होता. विमानात तीन कर्मचाऱ्यांसह १६ नेपाळी लोकांशिवाय चार भारतीय आणि दोन जर्मन नागरिक होते.
गेल्या तीन दशकांत नेपाळमध्ये ५०च्या वर हवाई अपघात झाले आहेत. ‘सौर्य एअरलाइन्स’च्या पॅसेंजर मॅनिफेस्टने सुरुवातीला विमानातील सर्वजण, हे कंपनीचे कर्मचारी म्हणून ओळखले होते, फक्त नंतर हे स्पष्ट करण्यासाठी की एका तंत्रज्ञाची पत्नी आणि मुलगा देखील प्रवाशांमध्ये होते. २०१४ मध्ये स्थापन झालेली ही कंपनी अलीकडेच एका खडतर पॅचमधून जात होती आणि विमानतळावर कर्ज फेडण्यात अयशस्वी झाल्यामुळे २०१८ मध्ये तिची विमाने ग्राउंड करण्यात आली होती.
‘सौर्य एअरलाइन्स’चे ९N-AME विमान नॉन-शेड्युल्ड फ्लाइटवर होते. दर १८ ते २४ महिन्यांनी ‘सी चेक’ नावाच्या सर्वसमावेशक तपासणीसाठी विमान पोखरा येथे जात असल्याचे एअरलाइन्सच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले. कंपनीने पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर एक हँगर बुक केले होते जिथे तंत्रज्ञ ह्या विमानाची तपासणी करणार होते.
Flight Radar २४ फ्लाइट ट्रॅकिंगनुसार, हे विमान २००३ मध्ये तयार करण्यात आले होते. ते २०१७ मध्ये सौर्याला सुपूर्द करण्यात आले होते. विमान आधुनिक ADS-B ट्रान्सपॉन्डरने सुसज्ज नव्हते, त्यामुळे फ्लाइटराडर २४ वर त्याचा माग घेण्यात आला नाही.
ह्या विमानाच्या सुरक्षिततेबाबत आणि नियमित तपासणीबाबत अनेकदा प्रश्न उपस्थित केले गेले होते. कंपनीच्या वेबसाइटनुसार, एअरलाइन तीन बॉम्बार्डियर CRJ-२०० जेटच्या ताफ्यासह पाच गंतव्यस्थानांसाठी उड्डाणे चालवते. पण आता ते फक्त एक विमान चालवत होते. गेल्या वर्षी मे मध्ये, त्याने खराब आर्थिक स्थिती लक्षात घेऊन कर्मचारी काढून टाकण्याबद्दल आणि कामकाज कमी करण्याबाबत नोटीस जारी केली होती.
विमान अपघातामुळे नेपाळच्या खराब हवाई सुरक्षेच्या रेकॉर्डबद्दल विचारले जाणारे प्रश्न पुन्हा एकदा समोर आणले आहेत. ‘युरोपियन कमिशन’ने नेपाळच्या विमान कंपन्यांवर युरोपियन आकाशात दशकाहून अधिक काळ बंदी घातली आहे. ‘इसी’ आणि ‘युनायटेड नेशन्स इंटरनॅशनल सिव्हिल एव्हिएशन ऑर्गनायझेशन’ने नेपाळी अधिका-यांना सिव्हिल एव्हिएशन ॲथॉरिटी ऑफ नेपाळ (‘सीएएएन’)चे विभाजन करण्यासाठी वारंवार आवाहन केले आहे, जेणेकरून दोन संस्थांमध्ये स्पष्ट फरक असेल - एक ऑपरेटर म्हणून आणि दुसरा नियामक म्हणून.
सध्या, ‘सीएएएन’ दोन्ही म्हणून कार्य करते. परंतु नागरी विमान वाहतूक संस्थेचे विभाजन करण्यासाठी नवीन कायदे आवश्यक आहेत. ‘इसी’ आणि ‘आयसीएओ’कडून वारंवार कॉल केल्यावर, नेपाळ सरकारने २३ फेब्रुवारी २०२० रोजी संसदेत दोन विधेयके नोंदवली होती. ते दोन ऑगस्ट २०२१ रोजी वरिष्ठ सभागृहाने मंजूर केले होते, परंतु त्यानंतरच्या सरकारांनी आणि मंत्र्यांनीपुढे त्यात फारसा रस दाखवला नाही.
सुरक्षा मानकांमध्ये सुधारणा नाही
काठमांडू विमानतळाजवळ सप्टेंबर २०१२ मध्ये ‘सीता एअर’चे विमान उड्डाणानंतर काही मिनिटांत कोसळल्यानंतर इसीने ‘नेपाळी एअरलाइन्स’वर २८-राष्ट्रीय गटात उड्डाण करण्यावर पूर्णपणे बंदी घातली. सात ब्रिटिश नागरिकांसह जहाजावरील सर्व १९ जणांचा मृत्यू झाला. आधीच संबंधित ‘इसी’ने नेपाळी विमान कंपन्यांना युरोपमध्ये प्रवेश करण्यावर बंदी घातली, कारण वारंवार विमान अपघाताच्या घटना घडूनही हवाई सुरक्षा मानकांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी फारसे काही केले गेले नाही.
नेपाळच्या खराब हवाई सुरक्षेच्या रेकॉर्डसाठी ढिलाईचे नियम जबाबदार आहेत आणि जोपर्यंत ‘सीएएएन’चे विभाजन होत नाही, तोपर्यंत परिस्थिती सुधारण्याची शक्यता नाही, असे हेमंत अरज्याल म्हणतात. त्यांनी नेपाळच्या विमान वाहतूक क्षेत्राचे बारकाईने पालन केले आहे आणि अनेक वर्षांपासून या विषयावर विस्तृतपणे लिहिले आहे.
बुधवारच्या अपघातामुळे नेपाळी लोक संतप्त झाले आणि वारंवार विमान अपघात तसेच रस्ते अपघातांबद्दलच्या उदासीनतेसाठी राजकारण्यांना दोष दिला. हवाई सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी नेपाळने अद्याप ‘सीएएएन’का विभाजित केले नाही हे विचारण्यासाठी अनेकांनी सोशल मीडियावर पोस्ट्स केल्या.
नेपाळच्या पंतप्रधानांनी बुधवारी दुपारी क्रॅश साइटला दिलेल्या भेटीमुळे लोक आणखी संतप्त झाले. त्यांनी अपघातस्थळांच्या अशा भेटीमागील तर्कावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आणि राजकारण्यांकडून ह्या घटनेला ‘आपत्ती पर्यटन’ असे नाव दिले गेले.
मंत्रिमंडळाच्या तातडीच्या बैठकीत सौर्य एअरलाइन्सच्या अपघाताची चौकशी करण्यासाठी चौकशी समिती स्थापन करण्याचा निर्णय घेण्यात आला असून सीएएएनचे माजी महासंचालक रतीश चंद्र लाल सुमन यांच्या नेतृत्वाखाली पाच सदस्यीय समिती स्थापन करण्यात आली आहे.
समितीला त्यांचा अहवाल सादर करण्यासाठी ४५ दिवसांचा अवधी देण्यात आला आहे. समितीचा अजून काय वेगळा अहवाल असेल तो असेल; परंतु हा विमान अपघाताचा आणि नेपाळमधील सुरक्षित विमानप्रवासाचा विषय मात्र नक्कीच गंभीर आहे.
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.