उषःकाल होता होता...

अवघ्या दीडेक महिन्यांपूर्वी, २७ सप्टेंबरला ‘बीएसई-सेन्सेक्स’ने ८५,९७८ अंशांचा उच्चांक गाठला, तेव्हा अनेक जण असे म्हणत होते, की आता एक लाख अंशांचा टप्पा फार दूर नाही. परंतु, या उच्चांकापासून ‘सेन्सेक्स’ १० टक्के घसरून १४ नोव्हेंबरला तो ७७ हजार ५८० अंशांवर बंद झाल्यानं अनेकांचा धीर सुटत चालला आहे..त्यात भर म्हणून सोशल मीडियावर अनेक (राईचा पर्वत करणारे) व्हॉट्सॲप मेसेज फिरू लागल्याने लोक अजूनच घाबरून आहेत. अर्थात, हा वायफळ आवाज (नॉइज) बाजूला ठेवून आपण जर शांत डोक्याने आकडे तपासले, तर असे घाबरून जाण्याचे आज तरी कारण दिसत नाही. बाजारातील ही एक सर्वसाधारण घसरण किंवा ‘हेल्दी करेक्शन’ म्हणता येईल, जी बाजारासाठी फायद्याचीच असते..गेल्या जुलै महिन्यापासूनच बहुतेक सर्व तांत्रिक रेशो हेच दाखवत होते, की आपल्या शेअर बाजाराचे मूल्यांकन खूपच जास्त आहे आणि तो खाली येण्याची शक्यता आहे. परंतु, याचा अर्थ सध्याच्या घसरणीची तुलना २००८ मध्ये झालेल्या सबप्राईम किंवा २०२० मध्ये कोरोनाच्या महासाथीमुळे झालेल्या मोठ्या घसरणीशी करणे योग्य ठरणार नाही.आकडे असे दर्शवतात, की २०२४ मध्ये एक जानेवारीपासून १४ नोव्हेंबरपर्यंतच्या साडेदहा महिन्यांमध्ये ‘सेन्सेक्स’ने आजही सात टक्के परतावा दिला आहे. एवढेच नाही, तर एकाही विभागीय निर्देशांकाने नकारात्मक परतावा दिलेला नाही. पण मग नक्की नुकसान कोणाचे झाले? एवढा गहजब कशासाठी? याचे कारण म्हणजे, बाजारात नव्याने आलेल्या अनेक गुंतवणूकदारांनी मागील तीन वर्षांत इतकी मोठी घसरण पाहिली नव्हती. त्यांचा गोड-गैरसमज झाला होता, की बाजार कायम वरच्याच दिशेने जातो आणि इथं पैसा सहजपणे बनतो..गेल्या दीड महिन्यात झालेली १० टक्के घसरण ही म्हणूनच इतकी मोठी वाटते. गुंतवणूकदारांचा तोटा झाला असेल, तर तो कागदोपत्री (नोशनल ) आहे. प्रत्यक्ष नुकसान फक्त वायदा बाजारातील ट्रेडरचं झालं असण्याची शक्यता आहे आणि त्याला सर्वस्वी तेच जबाबदार म्हणता येतील. कारण ‘सेबी’ वेळोवेळी सांगत असते, की वायदा बाजारात मोठी जोखीम असते; इतकेच नव्हे, तर त्यांनी नुकतीच कडक पावलेसुद्धा उचलली आहेत..एक लाख होता होता...अनेक जण असे म्हणत होते, की आता ‘सेन्सेक्स’चा एक लाख अंशांचा टप्पा फार दूर नाही. परंतु, उच्चांकापासून ‘सेन्सेक्स’ १० टक्के घसरून ७७ हजार ५८० अंशांवर बंद झाल्यानं अनेकांचा धीर सुटत चालला आहे. आपण परदेशी संस्थात्मक गुंतवणूकदारांचे (एफआयआय) आभारच मानले पाहिजेत, की त्यांनी विक्री करून चांगले शेअर आणि म्युच्युअल फंड योजना वाजवी भावात खरेदी करण्याची आपल्याला एक संधी दिली आहे. गुंतवणूक न करून शेअर बाजार वर गेल्यामुळं पश्चात्ताप करण्यापेक्षा, गुंतवणूक करून बाजार खाली गेल्यामुळं पश्चात्ताप करणे हे नेहमीच योग्य ठरते..आता शेअर बाजारातील सध्याच्या घसरणीची महत्त्वाची कारणे पाहू.१. परदेशी गुंतवणूकदारांची विक्री : फॉरेन पोर्टफोलिओ इन्व्हेस्टर्सनी (एफपीआय) गेल्या दीड महिन्यात, सलग ३३ सत्रांत जवळजवळ दीड लाख कोटी रुपयांच्या शेअरची चौफेर विक्री केली आहे.२. इतर देश आकर्षक: भारतीय बाजारापेक्षा मुख्यत्वे चीन आणि अमेरिकी बाजार अधिक आकर्षक दिसल्याने पैसे तेथे गेले असण्याची शक्यता आहे.३. कंपन्यांचे दुसऱ्या तिमाहीचे निकाल खराब: बहुतेककंपन्यांचे जुलै ते सप्टेंबर २०२४ या तिमाहीचे निकाल अपेक्षेपेक्षा खराब लागले; तसेच त्यांनी पुढील तिमाहीसाठी केलेले अनुमान (गाईडन्स) फारसे चांगले नाही.४. ‘सेबी’चे वायदा बाजारावरील निर्बंध: सर्वसामान्य गुंतवणूकदार वायदा (डेरिव्हेटीव्ह) बाजारात अधिक सक्रिय झाले आहेत. वायदा बाजारात ९० टक्के गुंतवणूकदारांचे नुकसान होत असल्याचे लक्षात आल्यावर ‘सेबी’ने वायदा बाजारावरील सौद्यांवर कडक निर्बंध आणले आहेत; जेणेकरून सर्वसामान्य गुंतवणूकदार त्यापासून दूर राहावेत..५. चलनवाढ, यील्ड आणि व्याजदर: अमेरिकेतील रोख्यांवरील (बाँड) यील्ड परत एकदा ४.२५ टक्के पार करून वरच्या दिशेने गेले आहे. राष्ट्राध्यक्षपदी डोनाल्ड ट्रम्प निवडून आले आहेत आणि ते बोलल्याप्रमाणे करणारे असल्याने तेथे चलनवाढ वरच्या दिशेने जाण्याची शक्यता आहे. भारतात ऑक्टोबरची चलनवाढ सप्टेंबरमधील ५.४९ टक्क्यांवरून ६.२१ टक्क्यांपर्यंत वाढली आहे. या सर्वांमुळे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आऱबीआय) २०२४ मध्ये तरी व्याजदर कमी करण्याची शक्यता वाटत नाही.६. रुपयाची घसरण: रुपयाची घसरण सुरू असून, आता तो एका डॉलरमागे ८४.४३ पर्यंत गेला आहे.७. आयपीओ: ‘स्विगी’सारखे मोठे ‘आयपीओ’ बाजारात आल्याने त्यासाठी बाजारातून पैसे काढले गेले.८. महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणूक: येत्या आठवड्यात होणारी महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणूक अत्यंत महत्त्वाची आहे आणि परदेशी गुंतवणूकदारसुद्धा त्यावर नजर ठेवून आहेत. निकाल त्यांच्या अपेक्षेपेक्षा वेगळा आला आणि सत्तांतर झाले, तर त्यांची विक्री परत वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही..यंदाच्या घसरणीचे वैशिष्ट्यसर्वसाधारणपणे याआधी हे पाहिले गेले आहे, की शेअर बाजारात जेव्हा घसरण होते, तेव्हा, लार्ज कॅपच्या तुलनेत स्मॉल आणि मिड कॅप शेअर जास्त पडतात. परंतु, यावेळी मात्र लार्ज कॅप शेअर जास्त पडलेले दिसतात. या घसरणीचा सर्वाधिक फटका जे गुंतवणूकदार स्वतः गुंतवणुकीचे निर्णय घेतात (डीआयवाय), त्यांना बसण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.कारण त्यांना ‘कागदोपत्री तोटा’ आणि ‘प्रत्यक्ष तोटा’ यातील फरक समजावून सांगणारे आणि सल्ला देणारे कोणी नसतं. यामुळं ते घाबरून चुकीच्या वेळेला गुंतवणूक काढून घेण्याची शक्यता जास्त असते. रोज पोर्टफोलिओ बघितल्याने आणि ही घसरण नेमकी कशामुळं घडतं आहे आणि नक्की केव्हा थांबणार आहे ते न समजल्याने असे गुंतवणूकदार अधिक तोटा होईल, या धास्तीने चुकीच्या वेळेला पैसे काढतात..घसरण किती काळ राहणार?बाजारातील घसरण अजून किती काळ सुरू राहणार, याची नक्की तारीख-वार सांगणे कोणालाही शक्य नाही. परंतु, आपण जर काही गोष्टी अभ्यासल्या, तर साधारणपणे तीन ते पाच टक्के घसरण अजून संभवते आणि त्यानंतर बाजार स्थिर होईल, अशी शक्यता वाटते. कारण, बाजाराला शाश्वती किंवा निश्चितता आवडते.लवकरच महाराष्ट्रातील निवडणुकीचा निकाल लागेल, अमेरिकी अध्यक्षपदाच्या निवडणूक निकालाचे पडसाद थंडावत आहेत, ‘आयपीओ’ कमी होत जातील, ज्यामुळं अनिश्चितता संपेल. देशातील गुंतवणूकदार आता हुशार झाले आहेत. पूर्वी बाजार खाली गेला, की ते पैसे काढायचे; परंतु आता ते पैसे गुंतवतात..दीड महिन्यात देशातील गुंतवणूकदारांनी साधारण एक लाख कोटी रुपये गुंतविले आहेत; ज्यामुळे बाजार उच्चांकावरून फक्त दहा टक्केच पडला, अन्यथा तो ३० टक्के खाली आला असता. म्युच्युअल फंडांकडे अजूनही बरीच तरलता (कॅश) आहे, जी बाजारात येऊ शकते. आकडे असे दर्शवतात, की त्यांनी अजूनही म्हणावी तशी खरेदी सुरू केलेली नाही आणि सर्वांत महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे बाजाराचे मूल्यांकन अर्थात ‘व्हॅल्युएशन’ आकर्षक होईल आणि परदेशी गुंतवणूकदार विक्री थांबवून पुन्हा खरेदीकडे वळतील.एकूण काय, तर ‘रात भर का है मेहमान अंधेरा, किसके रोके रुका है सवेरा?’ अर्थात, शेअर बाजार वर-खाली होत राहणार, त्यामुळं गुंतवणूकदारांनी ती काळजी न करता त्यांचे आर्थिक नियोजन करून, शेअर (इक्विटी) आणि बाँड (डेट) असे योग्य मालमत्ता विभाजन केले, तर त्यांना काळजीचे कारण राहणार नाही..ज्यांनी सप्टेंबरपर्यंत बाजारामध्ये किंवा इक्विटी म्युच्युअल फंडांमध्ये पूर्ण गुंतवणूक केली आहे, त्यांनी काय करावे?यामध्ये दोन भाग करावे लागतील. एक म्हणजे ज्यांनी म्युच्युअल फंडांच्या इक्विटी योजनांमध्ये गुंतवणूक केली आहे आणि दुसरे म्हणजे ज्यांनी थेट शेअर बाजारात शेअरमध्ये गुंतवणूक केली आहे. म्युच्युअल फंड गुंतवणूकदारांनी त्यांची गुंतवणूक सुरूच ठेवणे योग्य राहील. ज्यांनी शेअर खरेदी केले आहेत, त्यांनी त्या कंपन्यांचा सखोल अभ्यास करून योग्य तो निर्णय घ्यावा; जसे की कंपनी कोणत्या विभागात आहे, कंपनीचे निकाल कसे आहेत, तांत्रिक रेशो कसे आहेत आदी..ज्यांनी सप्टेंबरपर्यंत बाजारामध्ये किंवा इक्विटी म्युच्युअल फंडांमध्ये पूर्ण गुंतवणूक केलेली नाही आणि ज्यांच्याकडे पैसे आहेत, त्यांनी काय करावे?या गुंतवणूकदारांसाठी ही फार मोठी संधी आहे. गुंतवणूक न करून बाजार वर गेल्यामुळे पश्चात्ताप करण्यापेक्षा, गुंतवणूक करून बाजार खाली गेल्यामुळे पश्चात्ताप करणे हे नेहमीच योग्य ठरते. अर्थात, आज आपण परदेशी गुंतवणूकदारांचे आभार मानले पाहिजेत, की त्यांनी आपल्याला आपल्याच बाजारातील चांगल्या कंपन्यांचे शेअर वाजवी भावात खरेदी करण्याची संधी दिली.परदेशी गुंतवणूकदार जानेवारी, फेब्रुवारीत जेव्हा-केव्हा खरेदी करतील, तेव्हा हेच शेअर आपल्या आवाक्यात राहणार नाहीत. सर्वांत खालच्या पातळीला खरेदी आणि सर्वांत वरच्या पातळीला विक्री करणे, हे फंड व्यवस्थापकांनासुद्धा शक्य होत नाही. त्यामुळे घसरण पूर्ण होण्याची वाट न पाहता त्यांनी सध्याच्या पातळीवर दोन ते तीन हप्त्यांमध्ये बाजारात गुंतवणूक करणे योग्य वाटते. याला साधारण एक ते दीड महिना द्यावा. मिड कॅप आणि स्मॉल कॅप शेअरमध्ये जोखीम न घेता लार्ज कॅपमध्ये पैसे गुंतविणे योग्य वाटते..बाजारातील विक्रीची स्थिती (कोटी रुपयांमध्ये)विभाग (सेक्टर) - ऑक्टोबरवित्तीय (फायनान्शिअल) - २६,१३९तेल आणि वायू - २१,४४४एफएमसीजी - ११,५८२वाहन - १०,४४०ग्राहक सेवा - ८,८६३बांधकाम - ४,६५०बांधकाम साहित्य - ३,४४०माहिती तंत्रज्ञान - २,८९९कन्झ्युमर ड्युरेबल - २,८६३कॅपिटल गुड्स - २,७८६(लेखक हे ज्येष्ठ गुंतवणूक सल्लागार आणि शेअरबाजार व म्युच्युअल फंड यातील तज्ज्ञ आहेत..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

उषःकाल होता होता...

Related Stories