युरोपच्या भटकंतीची पूर्वतयारी

- मालोजीराव जगदाळे, jagdaleomkar5@gmail.com

दिवाळी संपता-संपता सर्वांनाच भटकंतीचे वेध लागतात. वातावरणातला थंडावा, सगळीकडचं चांगलं वातावरण, साधारणपणे शाळांना, कंपन्यांना सुट्यांचा हा काळ असल्यानं, भटकंतीसाठी सर्वोत्तम काळ हाच समजला जातो.

दिवाळीनंतर जोडूनच ख्रिसमस येत असल्यानं एक प्रकारे पर्यटनाचा हा जागतिक ‘पीक सीझन’ असतो. १५ नोव्हेंबर ते १५ जानेवारी या काळात जगभरात सगळ्यांत जास्त पर्यटन होतं. युरोपातलासुद्धा ‘समर सीझन’ गेली काही वर्षं जास्त गरमाईचा असल्यानं आता बरेच पर्यटक थंडीच्या महिन्यांतही पर्यटनासाठी युरोपचा विचार करत आहेत.

युरोपियन देशांत प्रवासासाठी ‘शेंगेन व्हिसा’ आवश्यक आहे. यापूर्वीच्या लेखांमध्ये या व्हिसासंबंधीची सगळी माहिती दिली होती, ती अवश्य वाचावी. साधारणपणे अप्लाय केल्यावर पंधरा दिवसांत हा व्हिसा मिळतो; परंतु, अपॉइंटमेंट मिळण्यासाठी एक महिना लागू शकतो. त्यामुळे ‘युरोप ट्रीप’चं नियोजन किमान चार महिने अगोदर करणं आवश्यक आहे.

आधी सांगितल्याप्रमाणं या व्हिसामुळे एकाच वेळी २७ युरोपियन देशांचे दरवाजे आपल्यासाठी खुले होतात, तर युरोपियन युनियनचे सदस्य नसलेल्या इतर १७ देशांमध्येही हा व्हिसा असल्यास प्रवेश करता येतो. रोमानिया, सर्बिया, सायप्रस, मॉन्टिनेग्रो, तुर्की या देशांचा त्यात समावेश होतो. पर्यटनाच्या दृष्टीनं युरोपचे प्रामुख्यानं चार भाग पडतात. ईस्टर्न युरोप, वेस्टर्न युरोप, नॉर्थ युरोप आणि सेंट्रल युरोप.

यातील ईस्टर्न युरोप हा भाग एकदम ‘बजेट फ्रेंडली’ समजला जातो, तर आधीच बऱ्याचदा युरोपात गेलेले पर्यटक म्हणजे, ज्यांना आपण ‘सिझंड पर्यटक’ म्हणतो तेच शक्यतो नॉर्थ युरोपला प्राधान्य देतात. नॉर्थ युरोप मुख्य भागापासून थोडा तुटलेला आणि बऱ्यापैकी खर्चिक असल्यानं त्याला शेवटी ठेवलं जातं.

पश्चिमेकडील पोर्तुगाल आणि स्पेन यांची भटकंती पर्यटक मोरोक्कोला जोडून करतात. त्यामुळे हा एक वेगळा वेस्टर्न युरोपचा सेक्शन झाला आहे. याचबरोबर इंग्लंड स्कॉटलंड आणि आयर्लंड हे एक वेगळे सर्किट असून, शक्यतो युरोपबरोबर न करता याची वेगळी भटकंती केली जाते.

भारतीय पर्यटकांसाठी त्यांचं सगळ्यांत आवडतं युरोपीय सर्किट ठरतं ते म्हणजे, सेंट्रल युरोप. आयुष्यात पहिल्यांदाच युरोपात चाललोय आणि कदाचित पुन:पुन्हा येणं जमणार नाही असा विचार करून बहुतांश पर्यटक सेंट्रल युरोपला भेट देणं सर्वाधिक पसंत करतात. सेंट्रल युरोपच्या भटकंतीत नेदरलँड, बेल्जियमची राजधानी ब्रुसेल्सची धावती भेट, फ्रान्समधील पॅरिस, जर्मनी, स्वित्झर्लंड, ऑस्ट्रिया आणि इटली यांचा समावेश होतो.

युरोपमधली सगळी सर्किट एकाच भागात सामावून घेणं शक्य होणार नाही, त्यामुळे भारतीय पर्यटकांच्या आवडत्या सेंट्रल युरोपबद्दल जास्तीत जास्त माहिती देण्याचा प्रयत्न करतो. ज्यामुळे ट्रीप प्लॅन करताना याचा फायदा होऊ शकेल. व्हिसाचे सोपस्कार पार पाडल्यावर युरोपात नेमकं कुठं दाखल व्हायचं आणि कुठून एक्झिट घ्यायची, हे सुद्धा ठरवून घ्यावं.

बरेच लोक एका देशात उतरून दुसऱ्या देशात ट्रीप संपवून तिथून बाहेर पडतात, तर काहीजण जिथं उतरतात तिथूनच युरोपबाहेर पडतात. उदाहरणार्थ, ॲमस्टरडॅममधून सुरुवात करून म्युनिक किंवा पॅरिसला भटकंती संपवतात. तसंच पॅरिस ते पॅरिस असंही करता येतं. या भागातील दळणवळणाची व्यवस्था अतिशय सुकर असल्यानं इथं प्रवास करणं, तसं अडचणीचं नाही.

चार ते सहा महिने अगोदर तिकिटं काढली असतील, तर अगदी रायन एअर, वीझ एअरसारख्या विमान कंपन्यांकडून तिकिटं युरोपांतर्गत प्रवासासाठी तीन ते चार हजारांत मिळतात. युरोपात दोन देशांच्या राजधान्यांना अथवा महत्त्वाच्या शहरांना जोडणाऱ्या बससेवा आहेत. त्यातील एक फ्लिक्स बससुद्धा आहे. याचं तिकीट आगाऊ घेतलं, तर अगदी आठशे रुपयांपासून मिळतं.

या बसचा फायदा असा, की या ‘स्लीपर कोच’असून रात्री एका शहरातून निघालो, की दुसऱ्या दिवशी सकाळी दुसऱ्या देशातल्या गंतव्य स्थळ असलेल्या शहरात पोहोचता येतं. इथली रेल्वे व्यवस्थाही उत्तम असून, तिचा ‘युरेल पास’ घेता येतो. याचा उपयोग करून या देशांत सहजपणे फिरता येतं. काही ‘स्पेशल ट्रेन’ असतात. त्यासाठी मात्र हा युरेलचा पास वापरून आगाऊ आरक्षण करावं लागतं. ते ‘युरेल’च्या वेबसाइटवर उपलब्ध आहे.

मुख्य रेल्वेव्यतिरिक्त काही मोजक्या देशांत अंतर्गत मेट्रोसेवेसाठीसुद्धा हा पास वापरता येतो. स्विझर्लंडमध्ये फिरण्यासाठी असाच एक ‘स्विस पास’ घेता येतो. परंतु ‘युरेल’पेक्षा हा पास वेगळा असून, देशातल्या जवळपास सगळ्याच वाहतुकीच्या साधनांसाठी तो वापरता येतो. म्हणजेच, रेल्वेबरोबर बस, ट्राम, मेट्रो आणि रिव्हर क्रूझसाठीही हाच पास आहे. तसंच, इथल्या जगप्रसिद्ध ‘माऊंटन ट्रेन’साठी या पासधारकांना ५० टक्क्यांपर्यंत तिकिटात सूट मिळते.

‘स्विस पास’वर देशातील ५०० पेक्षा जास्त संग्रहालयांत प्रवेश मिळतो. हा पास तीन, चार, सहा, आठ आणि १५ दिवसांसाठी मिळतो. यातही दोन प्रकार असून, एक म्हणजे सलग वापरायचा पास आहे आणि दुसरा फ्लेक्सिबल पद्धतीचा.

भारतातून युरोपसाठी तीन पद्धतीच्या टूर निघतात. एक म्हणजे ग्रुप टूर, दुसरी स्टॅंडर्ड टूर आणि तिसरी कस्टमाइज टूर. बहुतांश पर्यटक ग्रुप टूरनं जाणं पसंत करतात. याला कारण म्हणजे, या टूरमध्ये महत्त्वाची सगळी ठिकाणं असतात. तसंच नाष्टा, दुपारचं जेवण आणि रात्रीचं जेवणही यात असतं. इतर दोन प्रकारांपेक्षा याची किंमतसुद्धा कमी असते.

सहपरिवार किंवा मित्रांबरोबर जाण्यासाठी जी प्रायव्हेट टूर असते, ती स्टॅंडर्ड प्रकारात मोडते. तर कस्टमाइज टूरमध्ये मनाप्रमाणं बदल करता येतात. कोणत्या शहरात किती दिवस राहायचं काय-काय बघायचं, ते ठरवता येतं.

युरोपमध्ये ज्या ट्रॅव्हल कंपन्या ऑपरेट करतात, त्यांच्या साच्याबाहेरील या टूर असल्यानं अर्थातच त्याच्या किमती जास्त असतात. यात स्थानिक ट्रान्स्फर जसं की एअरपोर्ट ते हॉटेल आणि हॉटेलपासून आकर्षण स्थळापर्यंत जाणं या गोष्टी स्वतःच्या स्वतःच करता आल्या, तर खर्चाचा मोठा भार कमी होऊ शकतो.

हॉटेल निवडताना आवर्जून शहराच्या मध्यभागी असणारं म्हणजेच, सिटी सेंटरमधलं ठिकाण निवडावं; जेणेकरून मोकळ्या वेळात स्वतःला शहर फिरण्याची संधी मिळेल. युरोपातल्या बहुतांश देशांमधल्या शहरांच्या सिटी सेंटरपासून पायी चालतच निम्मी स्थानिक आकर्षणं बघता येतात. बऱ्याच शहरांमधली स्थानिक संग्रहालयं आणि विविध ठिकाणं कव्हर करणारे सिटी पास असतात, ते आवर्जून खरेदी करावेत.

गर्दीच्या वेळी पॅरिस, रोम, प्राग, ॲमस्टरडॅम यांसारख्या पर्यटकांमध्ये लोकप्रिय असणाऱ्या शहरांतल्या संग्रहालयांच्या बाहेर लांबच लांब रांगा दिसतात. पास जवळ असेल, तर हा त्रास टाळता येतो आणि बराच वेळ वाचतो. प्रत्येक देशात काय-काय आणि कुठं-कुठं आहे, याची इत्यंभूत माहिती ‘लोनली प्लॅनेट’सारख्या ‘गाइड बुक’मधून मिळू शकते.

सेंट्रल युरोपची भटकंती सात, दहा, पंधरा ते २१ दिवस अशी करता येते. साधारणपणे दहा-बारा दिवसांसाठी नेदरलँडची राजधानी ॲमस्टरडॅमपासून सुरुवात करून पुढं फ्रान्समधलं पॅरिस, मग स्वित्झर्लंड गाठून जिनिव्हा, मोंट्रो, लुसन, इंटरलाकन बघून ऑस्ट्रियातलं देखणं शहर इंझब्रुकला जाता येईल आणि शेवटी जर्मनीतल्या म्युनिकमध्ये भटकंतीची सांगता करता येईल.

दोन-तीन दिवस आधीचे हाताशी असल्यास यात इटलीसुद्धा ॲड करता येईल. म्हणजे, बारा-तेरा दिवसांत सेंट्रल युरोप सर्किटमधले सहा देश पूर्ण करून, पुढच्या भटकंतीत वेस्टर्न-ईस्टर्न युरोप, स्कँडिनेव्हिया किंवा बाल्कन भागातल्या देशांची भटकंती प्लॅन करता येऊ शकेल.