भुरळ पाडणारा इजिप्त

- विशाखा बाग

आश्चर्यकारक आणि चमत्कारिक गोष्टींनी जगाला भुरळ पाडणारा देश म्हणजे इजिप्त. हजारो वर्षांपासून चालत आलेल्या संस्कृतीचा वारसा जपून ठेवणाऱ्या भव्य वास्तू प्रत्यक्ष डोळ्यांनी बघायच्या असतील तर इजिप्तला भेट द्यायलाच हवी.

इजिप्त बघितल्यानंतर मुख्यत्वाने जाणवलेलं ठळक वैशिष्ट्य म्हणजे आपल्या श्रीरामांचा काळ आणि रामसेसे या राजाचा काळ हा एकच आहे. इथली मंदिरं बघितल्यानंतरसुद्धा रामायणात घडलेल्या सर्व घटना, कथेतील पात्रं, गरूड आणि विष्णूच्या मूर्ती हे सर्व इथे मुख्यत्वाने आढळून येते.

जानेवारी महिन्यामध्ये आम्ही इजिप्तला गेलो होतो. दहा दिवसांमध्ये व्यवस्थित इजिप्त बघणं होतं. विमानाने एअरपोर्टला उतरल्यानंतर आम्ही सरळ गीजा येथे गेलो. कैरोपासूनच आकर्षित करणारी नाईल नदी आपली सोबत करत राहते ते गिजाचे पिरॅमिड बघण्यापर्यंत आणि त्यानंतर अगदी संपूर्ण इजिप्तमध्येसुद्धा. राहण्यासाठी आम्ही गीजामध्ये हॉटेल बुक केलं होतं.

कारण मुख्य आकर्षण म्हणजे गीजाचे पिरॅमिड बघणं हे होतं. जागतिक स्तरावरची अजूनही अतिशय गुढ समजली जाणारी सर्व पर्यटनाची स्थळं ही गिझ्झा इथेच आहेत. परत जाताना आम्ही कॅरोला थांबणार होतो, कारण तिथलं कैरो म्युझियम हे एक सर्वात महत्त्वाचं आणि आवर्जून भेट देण्यासारखं म्युझियम आहे.

इजिप्त देशाचा चेहरामोहरा आणि सगळ्या शहरांची साधारण ठेवण ही आपल्या भारतासारखीच आहे. किंबहुना भारतापेक्षासुद्धा बरीचशी शहर अजूनही खेडवळपणातून पूर्णपणे इथे बाहेर आलेली नाहीत. आपल्याकडे दिसते तशीच गर्दी पायी चालणाऱ्यांची आणि वाहनांचीसुद्धा इथे पदोपदी जाणवते.

अजून एक जाणवलेली महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे इथल्या घरांच्या बिल्डिंगला प्लास्टर केलेलं मला खूप कमी ठिकाणी दिसलं. सर्व भिंती या विटांच्या दिसत होत्या. तसं म्हटलं तर गरिबी या देशात अजूनही बऱ्याच मोठ्या प्रमाणात आहे.

पहिल्याच दिवशी संध्याकाळी आम्ही पिरॅमिडच्या बाहेर दाखवला जाणारा लाईट अँड म्युझिक शो बघायला गेलो. चार हजार वर्षांपूर्वींचा फेरोजचा इतिहास, पिरॅमिड बांधण्यामागची संकल्पना, त्याचबरोबर त्या संस्कृतीचा इतिहास असं सर्व म्युझिक शोमध्ये सांगितलं जातं. दुसऱ्या दिवशी सकाळी पिरॅमिड पाहायला गेलो.

जागतिक आश्चर्य समजलं जाणारं आणि त्याचबरोबर शाळेत आपण इतिहासाच्या आणि भूगोलाच्या पुस्तकांमधून शिकलेली आणि पाहिलेली चित्रं डोळ्यांसमोर जेव्हा प्रत्यक्ष येतात, तेव्हा वाटणारा अनुभव हा खरोखर अद्‍भुत असतो. भव्य पिरॅमिड समोर बघितल्यानंतर अतिशय भारावल्यासारखं होतं, हे मात्र नक्की.

अतिभव्य आणि उंच पिरॅमिड डोळ्यात साठवायचे आणि त्याचबरोबर मेंदूला विचार करायला लावणाऱ्या असंख्य प्रश्नांचा भडीमार सहन करायचा अशा दोन्ही शारीरिक क्रिया माझ्याबरोबर एकदम घडत होत्या. थोडक्यात सांगायचं काय तर, आपण अगदी निःशब्द होतो तिथे समोर गेल्यानंतर.

मुख्य तीन पिरॅमिड आहेत, त्यामधीलच एका पिरॅमिडमध्ये आपल्याला आतमध्ये जाऊन आतली रचना बघता येते. Sphinx म्हणजेच दगडांच्या शिल्पाकृती असलेले दोन भव्य सिंह आणि त्याच्या आजूबाजूचा परिसर बघतानासुद्धा आपल्याला हीच अनुभूती येते.

कैरोमधून आस्वानला जाताना आम्ही रेल्वेने गेलो. पंधरा तासांचा हा प्रवास वाळवंटामधून आपण सुरू करतो आणि जसजसं आस्वान जवळ यायला लागतं तसतसं आजूबाजूचं चित्र संपूर्णपणे बदलून जातं. विश्वासच वाटत नाही की आपण इजिप्तच्या वाळवंटात आहोत.

सकाळी जेव्हा आपण उठतो तेव्हा गाडीतून बाहेर बघितल्यावर दिसतात ती खजूर, नारळाची झाडं, संत्र्यांच्या बागा आणि अद्ययावत शेती. नाईल नदीचं पात्र इथे प्रचंड मोठं आणि रुंद होते. जीवनदायिनी नदीने इजिप्तच्या या भागाला निसर्गसंपन्न आणि वैभवसंपन्न केलं आहे.

आस्वानचा हाय डॅम म्हणजेच नाईल नदीवरचं सर्वात उंच असलेलं मातीचं धरण. हेही धरण खूप मोठं आहे. नंतर आम्ही एका छोट्या बोटीमध्ये बसून बॉटनिकल गार्डन बघायला गेलो. आता मात्र वेध लागले होते ते नाईल नदीमधून क्रूज घेऊन चार-पाच दिवस नाईल नदीमध्ये फिरण्याचे आणि आजूबाजूची वेगवेगळी शहरं, तिथली मंदिरं आणि पर्यटन स्थळांना भेटी देण्याचे.

अबू सिंबेल्स मंदिर बघण्यासाठी भल्या पहाटेच निघावं लागतं. क्रूजमधून पहाटे तीन वाजता निघून आपण संपूर्ण गाड्यांचा ताफा जिथून निघतो, त्या ठिकाणी जातो. तिथून मग जवळपास आठ ते १० बसेस आणि मागेपुढे मिलिटरीच्या गाड्या असा सगळा ताफा अबू सिम्बल मंदिराकडे जायला निघतो. साधारण साडेतीन तासांत आपण अबू सिंबेलला पोहोचतो.

राजा रामसेसे दुसरा आणि राणी नेफरटरी यांच्या नावाने बांधण्यात आलेला अबू सिंबेल हा दोन मंदिरांचा समूह आहे. नासेर या भल्यामोठ्या सरोवराकाठी आणि सुदान या देशाच्या सीमेलगत सध्याचे अबू सिंबेल हे मंदिर उभे आहे. १९६४ पर्यंत ते नाईल नदीच्या काठी होते; पण पाण्याची पातळी वाढायला लागल्यानंतर युनेस्कोच्या साह्याने आणि जगातील सर्व देशांच्या मदतीने इजिप्त सरकारने हे प्रचंड मोठं आणि भव्य मंदिर २०० मीटर मागे हलवून या सरोवराकाठी आणलं.

युनेस्को वर्ल्ड हेरिटेज साईटमध्ये नाव असलेलं आणि साडेतीन ते चार हजार वर्षांपूर्वी बांधण्यात आलेलं १०० फूट उंच आणि ११५ फूट लांब असलेलं राजा रामसेसे मंदिर सूर्य देवाला समर्पित करण्यात आलं आहे. या मंदिराच्या आतल्या भव्य सभामंडपाचा व्यास ६५ मीटर आणि उंची २३ मीटर आहे. जगातील हा सर्वात मोठा सभामंडप आहे.

संपूर्ण मंदिर आतून बघण्यासाठी, आतमध्ये कोरलेल्या विविध शिल्पकला आणि मूर्तींचा इतिहास समजून घेण्यासाठी, फोटो काढण्यासाठी असे साधारण दोन तास इथे लागतात. अबू सिंबेल मंदिर बघितल्यानंतर पौराणिक कथांची, इतिहासाची प्रचिती आणि अति भव्यतेची अनुभूती इथे झाल्याशिवाय राहत नाही.

इजिप्तची ही आपली भ्रमंती एका भागात नक्कीच पूर्ण होणार नाही. वास्तुकलेचा उत्तम नमुना असलेली नाईल नदीकाठची विविध शहरं आणि मंदिरं आणि त्याबद्दलची आश्चर्यकारक माहिती बघूयात पुढच्या लेखामध्ये. (पूर्वार्ध)

gauribag7@gmail.com

(लेखिका या वित्त सल्लागार आणि कॉर्पोरेट ट्रेनर आहेत.)