मुंबई : आज विज्ञान दिनानिमित्त आपण अशा शोधांबद्दल जाणून घेणार आहोत ज्यांमुळे आपले आयुष्य बदलले. (10 innovations that changed the world)
१. दगडाची साधने
दगडाची साधने हे मानवाचे सर्वात जुने तंत्रज्ञान होते, ज्याचा शोध होमो हॅबिलिसने २ दशलक्ष वर्षांपूर्वी लावला होता. चॉपर नावाचे एक साधन टोकदार होते व ते एक दगड दुसऱ्या दगडावर घासून तयार केले जात होते. एखादी कठीण गोष्ट कापण्यासाठी ते वापरले जाई. हेही वाचा - डिजिटल लोन्स विषयी सर्वकाही
२. डग्युरिओटाइप
१८३० च्या दशकात लुई-जॅक-मंडे डॅग्युरे आणि निसेफोर निपसे यांनी पहिल्या यशस्वी छायाचित्राचा, डॅग्युरिओटाइपचा शोध लावला होता. Niepce च्या पहिल्या प्रयत्नासाठी ८ तास आणि Daguerre ला २० किंवा ३० मिनिटांचा एक्सपोजर वेळ आवश्यक होता. आता आपण कधीही, कितीही फोटो काढू शकतो.
३. कंपासचा शोध
प्राचीन खलाशी ताऱ्यांद्वारे मार्गक्रमण करत असत, परंतु ही पद्धत दिवसा किंवा ढगाळ रात्री उपयोगाची नव्हती आणि त्यामुळे जमिनीपासून दूर प्रवास करणे असुरक्षित होते.
९व्या ते ११व्या शतकात चिनी लोकांनी पहिला कंपास शोधला; हे नैसर्गिकरित्या चुंबकीय लोह धातू लोडस्टोनपासून तयार केले गेले.
लवकरच, तंत्रज्ञान सागरी संपर्काद्वारे युरोपियन आणि अरबांपर्यंत पोहोचले. होकायंत्राने खलाशांना जमिनीपासून सुरक्षितपणे नेव्हिगेट करता येते. यामुळे सागरी व्यापार वाढला.
४. बेसेमर प्रक्रिया
बेसेमर प्रक्रियेमुळे मोठ्या प्रमाणात स्टीलचे उत्पादन करणे शक्य झाले. उत्पादनातील ही एक मोठी नवकल्पना होती आणि त्यामुळे अनेक महत्त्वाच्या विषयांमध्ये प्रगती झाली.
१८४० मध्ये सर हेन्री बेसेमर (इंग्लंडचे) आणि विल्यम केली (अमेरिकेचे) यांनी स्वतंत्रपणे आणि एकाच वेळी या प्रक्रियेचा शोध लावला होता.
५. सॅक्सोफोन
सॅक्सोफोन हा तुलनेने अलीकडील शोध आहे. अँटोइन-जोसेफ सॅक्स यांनी १८४६ मध्ये पॅरिसमध्ये पहिल्या सॅक्सोफोनचे पेटंट घेतले होते. पितळेच्या घंटांसोबत वेळू एकत्र करणारे हे पहिले वाद्य होते.
६. सेल्युलॉइड
सेल्युलॉइड, पहिले सिंथेटिक प्लास्टिक, जीवनासाठी आवश्यक आहे. हे १८६० आणि १८७० च्या दशकात उद्योगपती आणि शोधक जॉन वेस्ली हयात यांनी विकसित केले होते.
७. लाइट बल्बचा शोध
जेव्हा आपल्याकडे नैसर्गिक प्रकाश असतो, तेव्हा उत्पादकता दिवसाच्या प्रकाशाच्या तासांच्या संख्येने मर्यादित असते. लाइट बल्बच्या शोधाने आपल्याला रात्री सक्रिय राहण्याची मुभा मिळाली.
इतिहासकारांच्या मते, 1800 च्या दशकात दोन डझन लोकांनी इनॅन्डेन्सेंट दिवे शोधण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
थॉमस एडिसन यांना प्राथमिक शोधक म्हणून श्रेय दिले जाते, कारण त्यांनी 1879 मध्ये जनरेटर आणि वायरिंग तसेच कार्बन-फिलामेंट बल्बसह संपूर्णपणे कार्यक्षम प्रकाश व्यवस्था तयार केली.
८. 1903 चा राइट फ्लायर
राइट बंधूंच्या ऐतिहासिक उड्डाणाचा उल्लेख केल्याशिवाय शोधांची ही यादी अपूर्ण असेल. 1903 मध्ये, राइट्सने हे दाखवून दिले की विमान एकाच पायलटच्या नियंत्रणाखाली उडू शकते, असा पराक्रम यापूर्वी कधीही केला गेला नव्हता. या शोधामुळे प्रवासापासून शिपिंगपर्यंत सर्व काही बदलले.
९. एकात्मिक सर्किट
1958 मध्ये जॅक किल्बीने शोधलेल्या एकात्मिक सर्किटशिवाय आधुनिक इलेक्ट्रॉनिक्स शक्य झाले नसते. इंटिग्रेटेड सर्किट्स हे सर्व-महत्त्वाचे "मायक्रोचिप" म्हणूनही ओळखले जाते जे तुमच्या स्मार्टफोनला आणि तुमच्या कारच्या काही भागांनाही शक्ती देते.
१०. इंटरनेट
इंटरनेट असंख्य लोकांनी मिळून विकसित केले. परंतु त्याच्या शोधाचे श्रेय बहुतेक वेळा संगणक शास्त्रज्ञ लॉरेन्स रॉबर्ट्स यांना दिले जाते.
1960 च्या दशकात, यूएस डिपार्टमेंट ऑफ डिफेन्सच्या ARPA (Advanced Research Projects Agency) साठी काम करणार्‍या संगणक शास्त्रज्ञांच्या टीमने ARPANET नावाच्या एजन्सीमधील संगणकांना जोडण्यासाठी एक संप्रेषण नेटवर्क तयार केले.
यात "पॅकेट स्विचिंग" नावाची डेटा ट्रान्समिशनची पद्धत वापरली गेली, जी टीमचे सदस्य रॉबर्ट्स यांनी इतर संगणक शास्त्रज्ञांच्या आधीच्या कामावर आधारित विकसित केली.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
