Earth Axis Tilt : धक्कादायक! पृथ्वी ३१.५ इंचांनी झुकली..भारत ठरतोय कारणीभूत, नेमकं प्रकरण काय?

Earth axis tilt reasons : पृथ्वीच्या अक्षाचा कल तब्बल 31.5 इंचांनी बदलला असून यामागे भारतासह काही देशांतील भूजल उपशाचा मोठा वाटा आहे, असे एका संशोधनातून समोर आले आहे. Geophysical Research Letters या नियतकालिकात प्रसिद्ध झालेल्या या अभ्यासानुसार, 1993 ते 2010 या कालावधीत माणसांनी तब्बल 2,150 गीगाटन भूजल उपसले आहे.

या अमर्याद उपशामुळे पृथ्वीच्या गाभ्यातील वस्तुमानाचे वितरण बदलले असून पृथ्वीच्या अक्षाच्या स्थितीत दरवर्षी 4.36 सेंटीमीटरने बदल होत असल्याचे या अभ्यासात नमूद केले आहे. विशेष म्हणजे, या कालावधीत पृथ्वीच्या अक्षाने 80 सेंटीमीटर पूर्वेकडे झुकण्यास सुरुवात केली आहे.

संशोधनानुसार, उत्तर अमेरिका आणि भारताच्या उत्तर-पश्चिम भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणात भूजल उपसा झाला आहे. या भूभागांवर मोठ्या प्रमाणावर पाणी काढल्यामुळे पृथ्वीच्या गाभ्यातील वस्तुमानाचे असमतोल निर्माण झाला असून तो अक्षाच्या बदलाला कारणीभूत ठरत आहे.

पर्यावरणीय आणि हवामानीय परिणाम

पृथ्वीच्या अक्षामध्ये होणारा हा बदल सध्या हवामान किंवा ऋतुचक्रावर मोठा परिणाम करत नाही, मात्र दीर्घकालीन दृष्टीने याचे गंभीर परिणाम भोगावे लागण्याची शक्यता आहे. भूजल उपशामुळे समुद्रपातळीतही 0.24 इंच वाढ झाली असून त्यामुळे हवामानातील दीर्घकालीन बदलांना गती मिळण्याची शक्यता संशोधकांनी वर्तवली आहे.

भविष्यासाठी शाश्वत जलव्यवस्थापनाची गरज

पृथ्वीच्या नैसर्गिक संसाधनांचा जबाबदारीने वापर करण्यासाठी भूजल उपशावर नियंत्रण ठेवणे ही काळाची गरज असल्याचे या संशोधनातून स्पष्ट झाले आहे. जलसंधारणाचे उपाय योजनाबद्ध रितीने राबवले, तर पृथ्वीच्या अक्षाच्या बदलाला रोखता येईल, असे संशोधकांचे मत आहे.

हे संशोधन मानवजातीच्या क्रियाकलापांचे पृथ्वीच्या भौतिक प्रक्रियांवर होणारे परिणाम दाखवते. म्हणूनच भूजल उपशावर नियंत्रण ठेवून शाश्वत पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यासाठी जागतिक स्तरावर समन्वयाची गरज आहे.

आपण काय करू शकतो?

• पाण्याचा जपून वापर करा.

• जलसंधारणासाठी प्रभावी पद्धतींचा अवलंब करा.

• पर्यावरणपूरक धोरणे राबवण्यासाठी स्थानिक आणि राष्ट्रीय पातळीवर पाठपुरावा करा.

या संशोधनातून पृथ्वीवर होणाऱ्या मानवी हस्तक्षेपाच्या परिणामांची तीव्रता अधोरेखित झाली असून जलसंधारणाची तातडीची गरज अधोरेखित होते.