Irradiation Technology : महागाईने रडवणारा कांदा सडतोय ? वापरा हे तंत्रज्ञान आणि वाढवा कांद्याचे आयुष्य

Irradiation Technology : काढणीनंतरच्या नुकसानीपासून संरक्षण करण्यासाठी केंद्र सरकार नवीन तंत्रज्ञानावर काम करत आहे. त्याला इरॅडिएशन असे नाव देण्यात आले आहे. सध्या भाभा अणुसंशोधन केंद्रात (BARC) कांद्याच्या किरणोत्सर्गाचे काम सुरू आहे. 3 लाख टनांहून अधिक बफर स्टॉक खरेदी करण्याबरोबरच तो सुरक्षित ठेवण्यासाठी ही कसरत सुरू आहे.

टोमॅटोचे भाव गगनाला भिडतात, कधी कधी कांदे, बटाटे आणि इतर भाज्यांच्या बाबतीतही असेच होते. विशेषतः दरवर्षी महागाईमुळे कांदा सर्वसामान्यांच्या आवाक्याबाहेर जाऊ लागला आहे. म्हणूनच सरकारने कांद्यावरच प्रथम इरिडिएशन तंत्रज्ञानाची चाचणी सुरू केली आहे, जेणेकरून त्याचे शेल्फ लाइफ वाढवता येईल. ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाचे सचिव रोहित कुमार सिंग यांनी पुष्टी केली आहे की सरकार इरिडिएशन तंत्रज्ञानावर काम करत आहे.

इरॅडिएशन तंत्रज्ञान काय आहे

इरॅडिएशन ही एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये कोणतीही गोष्ट रेडिएशनच्या कक्षेत आणली जाते. सोप्या भाषेत, कोणताही खाद्यपदार्थ किंवा पॅकेजच्या वस्तू गॅमा किरण आणि क्ष-किरण इलेक्ट्रॉन किरणांच्या रेडिएशनमध्ये येण्याला विकिरण म्हणतात. जर आपण कांद्याबद्दल बोललो, तर इरिडिएशन प्रक्रियेमुळे कांद्याला अंकुर येत नाहीत. त्यांची सडण्याची शक्यता कमी होते आणि शेल्फ लाइफ वाढते. याला विकिरण तंत्रज्ञान असेही म्हणतात.

अमेरिकेत सापडला

अन्न विकिरण शोधण्याचे श्रेय अमेरिकेतील मिसूरी विद्यापीठाच्या लुईस स्टॅडलर यांना जाते. हे विकिरण सर्वप्रथम वनस्पतींच्या बियांवर करण्यातआले. ही प्रक्रिया कांद्यावर, विशेषत: बटाटे, लसूण आणि इतर प्रमुख तृणधान्यांवर अवलंबली गेली.

इरॅडिएशन तंत्रज्ञानामुळे नुकसान कमी होईल

कांद्याचे पीक घेतल्यानंतर होणारे नुकसान थांबविण्यासाठी सरकारने योजना आखली आहे. विकिरण तंत्राने कांद्याचे नुकसान 25 टक्क्यांवरून 10 ते 12 टक्क्यांवर आणता येईल, असा दावा केला जात आहे. अशा परिस्थितीत सरकारकडे असलेला बफर स्टॉक सुरक्षित राहील.

जेव्हा कांद्याचे भाव सर्वसामान्यांच्या आवाक्याबाहेर असतील अशा वेळी सरकार कांद्याचा साठा बाहेर काढेल. इरॅडिएशन तंत्रज्ञानाची चाचणी सध्या सुरू आहे. ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाच्या सचिवांच्या म्हणण्यानुसार, पथदर्शी प्रकल्प म्हणून, महाराष्ट्रातील लासलगाव येथे कोबाल्ट-60 या कांद्यावर विकिरण केले जात आहे.

इरॅडिएशन सुरक्षित असेल

अन्न किरणोत्सर्गाच्या संपर्कात येणे कितपत सुरक्षित आहे? यूएस फूड अँड ड्रग अॅडमिनिस्ट्रेशन (एफडीए) आणि वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (डब्ल्यूएचओ) यांनी या संदर्भात अनेक चाचण्या केल्या आहेत. यामध्ये, विकिरण प्रक्रिया पूर्णपणे सुरक्षित असल्याची पुष्टी झाली आहे. हे केवळ उत्पादनाचे शेल्फ लाइफ वाढवत नाही तर अन्नमुळे होणारे आजार देखील कमी करते. किरणोत्सर्गामुळे या रोगांसाठी जबाबदार असलेले जीवजंतू मारले जातात.