Nobel Prize 2024 : यंदाचं नोबेल पारितोषिक मिळवणारे microRNA संशोधन नेमकं आहे तरी काय? अनेक रोगांचे होणार झटपट निदान अन् उपचार

Nobel Prize 2024 Medicine Research : नोबेल पुरस्कार 2024 चा फिजिओलॉजी किंवा मेडिसिनसाठीचा पुरस्कार विक्टर अ‍ॅम्ब्रोस आणि गेरी रुवकन यांना सूक्ष्मआरएनए (microRNA) या महत्वाच्या शोधासाठी दिला गेला आहे. या शोधामुळे जीवशास्त्रातली जनुक नियंत्रणाची संकल्पना पूर्णपणे बदलली आहे. आज आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत सूक्ष्मआरएनए म्हणजे काय आहे आणि या संशोधनातून काय निष्कर्ष समोर आले.

सूक्ष्मआरएनए म्हणजे काय?

सूक्ष्मआरएनए ही RNA ची लहान रेणू आहे, जी जनुकांच्या क्रियाकलापांवर नियंत्रण ठेवते. साधारणतः, मेसेंजर RNA प्रथिने तयार करण्याच्या सूचना देते. पण सूक्ष्मआरएनए हे मेसेंजर RNA ला बांधून ठेवून त्याला प्रथिने तयार करण्यापासून थांबवते किंवा त्याचे विघटन करते.

या शोधामुळे जनुकांच्या नियमनामध्ये एक नवा पैलू समोर आला आहे. सूक्ष्मआरएनए हे जीवनसत्वांच्या वाढ, विकास आणि चयापचय प्रक्रियेतील महत्वाचा घटक आहे. या रेणूंच्या अपुऱ्या क्रियेमुळे कर्करोग, मधुमेह आणि इतर रोगांचा धोका निर्माण होऊ शकतो.

मानवी जीनोममध्ये सुमारे 1000 हून अधिक सूक्ष्मआरएनए आढळतात, ज्यामुळे हे नियमन अधिक महत्वाचे बनले आहे.

अ‍ॅम्ब्रोस आणि रुवकन यांच्या संशोधनामुळे, विविध पेशींमध्ये विशिष्ट प्रथिने कशा तयार होतात हे समजून घेणे सोपे झाले आहे. यामुळे अनेक रोगांचे निदान आणि उपचारांच्या नवीन वाटा उघडल्या गेल्या आहेत.

या शोधामुळे केवळ जीवशास्त्रातच नाही तर वैद्यकीय संशोधनात देखील क्रांतिकारक बदल झाले आहेत, ज्यामुळे भविष्यात अनेक आजारांवरील उपचारांची शक्यता निर्माण झाली आहे.