नागपूर : ‘बाटु’मुळे होणार विद्यापीठ कंगाल?

नागपूर : अभियांत्रिकी महाविद्यालयांचा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर तंत्रशास्त्र विद्यापीठात समावेश होणार असल्याने राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठाला मिळणारा मोठा महसूल घटणार आहे. परीक्षा शुल्कातून येणारा पैसा बंद झाल्यास विद्यापीठाचा गाडा ओढणेही अवघड जाणार असल्याची चर्चा आहे.

विद्यार्थ्यांच्या परीक्षा शुल्कावर विद्यापीठाचे अर्थकारण चालते. त्यातही अभियांत्रिकी अभ्यासक्रमातील विद्यार्थ्यांकडून आकारण्यात येणाऱ्या परीक्षा शुल्काचा त्यात मोठा वाटा आहे. राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठाच्या हिवाळी परीक्षेत ३ लाख ५० हजार तर उन्हाळी परीक्षेत ४ लाखावर विद्यार्थ्यांचा समावेश असतो. याशिवाय दरवर्षी त्यात १ लाखाहून अधिक विद्यार्थी नोंदणी करतात. या विद्यार्थ्यांच्या शुल्कातून ६० ते ६५ कोटीचा निधी महसूल रूपात विद्यापीठाला मिळतो.

नागपूर विद्यापीठाशी संलग्नित ३५ अभियांत्रिकी महाविद्यालये संलग्नित आहे. त्यामुळे या विद्यार्थ्यांच्या परीक्षा शुल्काचे पैसे येण्यास बंद झाल्यास एकूण शुल्काच्या ७० टक्के शुल्क मिळणे बंद होणार आहे. त्यामुळे याचा परिणाम विद्यापीठाच्या विविध योजनांवर होण्याची शक्यता आहे. दरम्यान, याबाबत कुलगुरूंना संपर्क केला असता त्यांनी प्रतिसाद दिला नाही.

असे आहे अर्थकारण

राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठात यंदा २०२१-२२ या वर्षात ९० हजारांवर विद्यार्थ्यांनी नोंदणी केली आहे. हिवाळी परीक्षेत ३ लाख ५० हजार तर उन्हाळी परीक्षेत ४ लाखांवर विद्यार्थ्यांचा समावेश असतो. याशिवाय दरवर्षी १० हजार विद्यार्थी गेल्या काही वर्षांपासून विविध अभियांत्रिकी महाविद्यालयात शिक्षण घेतात. चार वर्षीय अभ्यासक्रमात किमान ३० हजार विद्यार्थी दरवर्षी परीक्षा देतात. पारंपरिक अभ्यासक्रमांना २४० तर अभियांत्रिकी आणि इतर विषयांसाठी २७०० रुपये परीक्षा शुल्क आकारण्यात येते. परीक्षा शुल्कातून ६० ते ६५ कोटी विद्यापीठाला दरवर्षी मिळते. अभियांत्रिकी शाखा गाळल्यास एकूण शुल्काच्या ७० टक्के शुल्क मिळणे बंद होणार आहे.

१२ वर्षांपासून शुल्कवाढ थांबलेली

विद्यापीठाद्वारे २०१० मध्ये परीक्षा शुल्कात वाढ करण्यात आली होती. मात्र, त्यानंतर आजपर्यंत शुल्कवाढ करण्यात आलेली नाही. याउलट कोरोनाकाळात दोन वर्ष विद्यार्थ्यांचे शुल्क माफ करण्यात आले. त्यामुळे आधीच ५० कोटींचा फटका विद्यापीठाला बसलेला आहे.

विद्यार्थीही घटले

विद्यार्थी संख्येत सातत्याने होणारी घट आणि विषयनिहाय शुल्क वाढीचा निर्णयाने नागपूर विद्यापीठाचा महसुल तब्बल ३० ते ३५ कोटींनी घटला आहे. २०१८-१९ मध्ये प्रथम वर्षात केवळ १ लाख २० हजार विद्यार्थ्यांनी नोंदणी केली होती. ही नोंदणी २०१७-१८ मध्ये ही नोंदणी दीड लाखावर होती. यावर्षी नोंदणी ९० हजारावर आली आहे.